محمدحسن امرایی - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه ولایت ایرانشهر

در این جستار به بررسی روش­شناسی ترجمه کنایه و نقد عملکرد استاد حداد عادل پرداخته شده است. ناقدان و صاحب­نظران ترجمه، سه روش را برای ترجمه کنایه مناسب دانسته­اند، و بر این اعتقادند که شیوه کنایی، بهترین روش برای ترجمه­ تعابیر کنایی معادل­دار در زبان مقصد (ترجمه) است، در غیر این­صورت، باید به روش معنایی، و حتی­المقدور از ترجمه تحت­اللفظی صرف­نظر نمود. نگارنده نیز روش ترکیبی و تلفیقی: معنایی - ارتباطی را پیشنهاد می­کند؛ با این حال، حدادعادل بیشتر تعابیر کنایی را به سبک تحت­اللفظی صرف ارائه کرده که ضعیف­ترین شیوه برای برگردان  کنایه است و اساسا نمی­تواند لطایف معانی پنهان کنایه را به مخاطب بازتاب دهد. دستاورد این پژوهش که با استقصاء تام ترجمه و با اعتماد به روش توصیفی - تحلیلی و نقدی انجام شده، نشان می­دهد که حدادعادل، در ترجمه کنایه روش یک­نواختی ندارد و از روش­های مختلف کنایی، معنایی، معنایی - ارتباطی و تحت­اللفظی بهره گرفته که مطلوب و موردنظر است؛ اما مسئله مهم استفاده غیر روشمند و بی­برنامه ایشان از سبک تحت­اللفظی است، تا جایی که از مجموع 15 مورد کنایه­ای که از سراسر ترجمه وی بررسی شد، 9 مورد به شیوه تحت­اللفظی صرف، 4 مورد به شیوه معنایی، 1 مورد به شیوه کنایی و 1 مورد نیز به شیوه معنایی ارتباطی ترجمه شده است. این موضوع ترجمه حدادعادل از کنایات را با چالشی آشکار مواجه ساخته است. هدف این مقاله، بررسی ترجمه حدادعادل با محوریت کنایه، و پیشنهاد مطلوب­ترین شیوه­ برای ترجمه این ساختار بلاغی است که در موارد فراوانی نیازمند بازنگری مجدد است.

ترجمه قرآن, تعابیر کنایی, حداد عادل, روش شناسی, ترجمه تحت اللفظی, نقد