عباس عباسی - دانشجوی دکتری، گروه مهندسی منابع آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه. ارومیه. ایران
کیوان خلیلی - استادیار، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه. ارومیه. ایران
جواد بهمنش - دانشیار، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه. ارومیه. ایران
اکبر شیرزاد - استادیار، گروه مهندسی عمران، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی ارومیه. ارومیه. ایران

پیکره آبی دریاچه ارومیه در سال­های اخیر به­ دلایل مختلف از قبیل خشک­سالی­های متوالی با کاهش شدید سطح و حجم روبرو شده است. بنابراین، در این پژوهش وضعیت خشک­سالی در ایستگاه سینوپتیک تبریز به­ عنوان یکی از ایستگاه­های مهم حوزه آبخیز دریاچه ارومیه در مقیاس­های زمانی مختلف با استفاده از شاخص بارش- تبخیر و تعرق استاندارد شده (SPEI) و مدل برنامه ­ریزی بیان ژن (GEP) مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور از شاخص SPEI در مقیاس­های زمانی 1، 3، 6، 12، 24 و 48 ماهه طی دوره­ی آماری 53 ساله برای پایش وضعیت خشک­سالی در این ایستگاه استفاده شد. نتایج نشان داد سه دوره طولانی­ مدت خشک­سالی مربوط به سال­های 1963-1961، 1992-1986 و 2009-1997 در طول دوره آماری وجود دارد. سپس با استفاده از سری زمانی مقادیر SPEI در 5 مدل ورودی با تاخیرهای یک تا 5 ماهه و مدل GEP نسبت به پیش­بینی خشک­سالی اقدام گردید. نتایج نشان داد که دقت پیش­بینی­ مدل GEP با افزایش مقیاس محاسبه SPEI رابطه مستقیم دارد و با افزایش مقیاس زمانی SPEI، دقت پیش­بینی افزایش پیدا می­کند به­ نحوی که ضریب همبستگی در مرحله آزمون در مقیاس یک ماهه (SPEI1) از 203/0 به 988/0 در مقیاس 48 ماهه (SPEI48) و دقت کلی مدل نیز در SPEI1 از 1/57 درصد به 2/94 درصد در SPEI48 رسید.

پایش, پیش بینی, خشکسالی, دریاچه ارومیه, مدل هوشمند