ولی بهنام - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه علوم خاک، دانشکده مهندسی آب و خاک، دانشگاه زابل، زابل، ایران
احمد غلامعلی زاده آهنگر - دانشیار، گروه علوم خاک، دانشکده مهندسی آب و خاک، دانشگاه زابل، زابل، ایران
محمد رحمانیان - استادیار، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
ابوالفضل بامری - مربی، گروه علوم خاک، دانشکده مهندسی آب و خاک، دانشگاه زابل، زابل، ایران

آلودگی خاک ها به سرب و کادمیوم تولید شده توسط خودروها یک مسئله زیست محیطی جدی می باشد. سرب در نتیجه استفاده از سوخت های بنزینی سرب دار و کادمیوم موجود در تایر خودروها از طریق استهلاک خودروها و ترافیک به محیط وارد می شوند. این تحقیق با هدف بررسی تغییرات مکانی فلزات سرب و کادمیوم در خاک های کنارجاده ای زابل – زاهدان و ارزیابی آلودگی منطقه به این فلزات انجام شد. 252 نمونه خاک از عمق 0 -20 سانتی متری برداشت و غلظت کل فلزات سرب و کادمیوم، ویژگی های فیزیکوشیمیایی خاک شامل pH، EC و ماده آلی اندازه گیری شد. بررسی آلودگی خاک توسط فاکتور غنی شدگی و شاخص زمین انباشتگی صورت گرفت. نقشه پراکنش مکانی غلظت فلزات مورد مطالعه به روش کریجینگ ترسیم شد. میانگین غلظت در فاصله 0، 50 و 100 متری به ترتیب 12/2، 03/2 و 2 میلی گرم بر کیلوگرم برای سرب که از میانگین جهانی (25 میلی گرم بر کیلوگرم) برای این فلز کمتر و همچنین، به ترتیب 21/0، 21/0 و 20/0 میلی گرم بر کیلوگرم برای کادمیوم که از میانگین جهانی (53/0 میلی گرم بر کیلوگرم) برای این فلز کمتر بود. نتایج آنالیزهای زمین آماری نشان داد هر دو متغیر ناهمسانگرد بودند و مدل نمایی برای سرب و مدل گوسی برای کادمیوم بهترین برازش را داشتند. تجزیه و تحلیل نقشه پهنه بندی فلزات نشان داد که کادمیوم و سرب منشا زمین شناسی و انسانی دارند. در حقیقت این فلزات به طور طبیعی در خاک وجود دارند اما فعالیت های انسانی سبب تجمع بیشتر این فلزات در خاک شده است.

آلودگی, توزیع مکانی, کریجینگ, سرب, کادمیوم