مکانیابی زیرحوزههای موثر بر دبی اوج و حجم سیل بهاره با استفاده از مدل HEC-HMS (مطالعه موردی: حوزه آبخیز کوشکآباد خراسان رضوی)

کشور ایران به لحاظ موقعیت خاص جغرافیایی، در اکثر مناطق، از اقلیمی خشک و نیمه خشک برخوردار بوده که همه ساله با وقوع سیلابهای فصلی با خسارتهای جبرانناپذیری مواجه است. تحقیق حاضر به مکانیابی زیرحوزهای موثر بر دبی اوج و حجم سیل، و اولویتبندی مکانی سیلخیزی زیرحوزههای آبخیز کوشکآباد خراسان رضوی با استفاده از مدل ،HEC-HMS در دوره هیدرولوژیکی بهاره پرداخته است. در این تحقیق پس از تهیه اطلاعات مورد نیاز برای تهیه هیدروگراف سیل، از روش شبیهسازی هیدرولوژیکی SCS در تبدیل رابطه بارش-رواناب در سطح زیرحوزهها و نیز روندیابی آبراهههای اصلی به روش ماسکینگام به منظور استخراج هیدروگراف سیل خروجی حوزه استفاده شد. بنابراین اولویتبندی زیرحوزهها از نظر سیلخیزی با کاربرد مدل HEC-HMS محاسبه شده و واسنجی لازم برای پارامترهایی چون تلفات اولیه، شماره منحنی و زمان تاخیر در دوره هیدرولوژیکی بهاره صورت گرفت. سپس با حذف متوالی و یک به یک زیرحوزهها از فرایند روندیابی داخل حوزه، زیرحوزهها بر اساس میزان مشارکت در دبی اوج و حجم سیل خروجی حوزه، اولویتبندی گردیدند. نتایج تحقیق نشان داد از محل خروجی حوزه به طرف بالادست و بخشهای میانی حوزه، تاثیر زیرحوزهها در دبی اوج سیل و حجم سیل خروجی کل حوزه، افزایش مییابد. همچنین میزان مشارکت زیرحوزهها در سیل خروجی حوزه و حتی بزرگی و کوچکی دبی و حجم سیل زیرحوزهها، به مساحت آنها بستگی ندارد. به این ترتیب، ارتباط بین سیل و مشارکت سیل زیرحوزهها با مساحت آنها غیر خطی است. لذا با تمرکز عملیات آبخیزداری و کنترل سیلاب بر اساس اولویتها و مناطق تعیین شده، ضمن دسترسی به اهداف تحقیق، در هزینههای اجرائی، کاهش قابل توجهی پیشبینی میگردد.

Keywords:

سیلخیزی , اولویتبندی , ماسکینگام , مدل , HEC-HMS , کوشک آباد