تعیین رویشگاه بالقوه گاوزبان خارک دار (Anchusa strigosa) با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی و سیستم اطلاعات جغرافیایی در شهرستان دزفول

توسعه گیاهان بومی یکی از راهکارهای احیاء مراتع تخریب­شده می­باشد. گاوزبان خارک­دار   (Anchusa strigosa) یکی از گونه­های مرتعی شهرستان دزفول و گونه­ای دارویی و صادراتی است. با توجه به تخریب این گونه، تحت تاثیر چرای مفرط و تخریب مراتع، می­توان با ملاحظه خواهش­های اکولوژیکی گونه مذکور، اقدام به توسعه رویشگاهی آن نمود. هدف از این تحقیق تعیین رویشگاه بالقوه برای توسعه گونه گاوزبان خارک­دار با توجه به معیارهای اقلیمی، خاکی و توپوگرافی با استفاده از سامانه­های اطلاعات جغرافیایی و تحلیل سلسله مراتبی می باشد. برای این منظور در سال 1394 از داده­های مکانی حضور گونه به عنوان مکان­های بالفعل برای رویش استفاده شد. بخشی از اطلاعات رویشگاهی این گونه با استفاده از مطالعات زمینی و برداشت نقاط حضور آن استخراج شد. بدین ترتیب که ابتدا نقشه نقطه­ای مناطق حضور بر اساس بازدید میدانی تهیه و سپس اطلاعات بیوفیزیکی  رویشگاه­های فعلی استخراج شد. جهت تکمیل اطلاعات فوق، خواهش­های اکولوژیک گونه مذکور استخراج و با اطلاعات زمینی تلفیق شد. نقشه شش معیار در محیط ArcGIS®10.1 تهیه، طبقه­بندی و استانداردسازی شد. ازآنجاکه وزن لایه­های مذکور یکسان نیست، جهت اولویت بندی مناطق مستعد رویشگاهی از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی جهت وزن­دهی استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد از کل مساحت 3/464547 هکتاری منطقه، 31 درصد رویشگاه خوب، 38 درصد رویشگاه متوسط، 7 درصد جزء رویشگاه­­های ضعیف تا خیلی ضعیف می­باشد. درواقع مقدار مساحت مناطق رویشگاهی مناسب برای رشد و استقرار این گونه 2/349909 هکتار است. همچنین از نتایج تحقیق استنباط می­شود که بارندگی بیشترین وزن و شیب کمترین وزن را دارد که نشان داد که معیار بارندگی مهم ترین و شیب بی­اهمیت­ترین برای رشد این گونه است.

Keywords:

گاوزبان خارک دار , نقشه رویشگاه , سیستم اطلاعات جغرافیایی , تحلیل سلسله مراتبی , دزفول