داود اخضری - استادیار دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر
احمد اسدی می آبادی - دانشجوی کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشگاه ملایر

شوری یکی از عوامل مهم محدودیت کاربری اراضی در مناطق خشک و نیمه خشک است که می تواند با تغییر نوع تاج­پوشش و زیست توده گیاهی، باعث کاهش تولیدات منابع طبیعی شود. در این پژوهش برای انتخاب بهترین شاخص ماهواره ای شوری از تصاویر ماهواره ای لندست (سال 2014) استفاده شد. نمونه برداری از عرصه در شهریورماه سال 1393 انجام شد. به این منظور ابتدا با استفاده از 77 نقطه اندازه گیری، نقشه های پراکنش سدیم، منیزیم، پتاسیم، کلسیم، هدایت الکتریکی و اسیدیته به روش درون یابی کریجینگ در نرم افزار ArcGIS®9.3 تهیه گردید. سپس با استفاده از روش رگرسیون فضایی، همبستگی بین نقشه های تولید شده با 10 شاخص به دست آمده از تصاویر ماهواره ای لندست مورد بررسی قرار گرفت. همچنین نقشه های پراکنش سدیم، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، هدایت الکتریکی، اسیدتیه، شوری و قلیائیت تهیه و مدل های رگرسیونی مناسب ارائه گردید. نتایج نشان می دهد که برای آشکارسازی پراکنش هدایت الکتریکی و سدیم، با توجه به ضریب همبستگی شاخص های شوری و شاخص شوری ملایر مناسب است. همچنین جهت آشکارسازی پراکنش منیزیم، کلسیم و پتاسیم در منطقه مورد مطالعه به دلیل بالا بودن ضریب همبستگی به میزان 88/0 می توان از شاخص شوری استاندارد شده استفاده کرد. نتایج نشان می دهد که به دلیل معنادار نبودن رگرسیون فضایی مربوط به مطالعه قلیائیت خاک، امکان استفاده از این معادله ها وجود ندارد. همچنین نتایج نشان می دهد که به طور کلی برای بررسی عناصر اندازه گیری شده، می توان از شاخص شوری استاندارد شده استفاده کرد. با توجه به رابطه رگرسیونی بین شاخص های استخراج شده و نقشه های تهیه شده در مطالعات میدانی، مدل های بهینه برای تهیه نقشه های شوری منطقه مورد مطالعه، تعیین و کالیبره شدند. بر اساس اطلاعات ماهواره ای مدل های به دست آمده در این مطالعه برآورد مناسبی از عناصر مورد مطالعه داشتتند زیرا ضریب همبستگی آن ها قابل قبول است. با تکمیل، گسترش و بسط یافته های این تحقیق می توان به پهنه بندی اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره ای و بدون نیاز به نمونه برداری پرداخت. این فن ضمن فراهم آوردن دقت بیشتر می تواند هزینه های نمونه برداری را نیز به حداقل برساند.

شاخص های شوری, سنجنده OLI, درون یابی, رگرسیون فضایی, دشت ملایر