مریم رضاآسا - کارشناسی ارشد زبان شناسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

در بسیاری از منابع آواشناسی زبان فارسی، بر سر شیوه تولید همخوان ملازی /G/ در فارسی معیار اتفاق نظر وجود ندارد. در این مقاله، به بررسی صوت­شناختی شیوه تولید این همخوان در زبان فارسی محاوره­ای معیار، در بافت­های آوایی میان­واکه­ای، آغازی، پایانی و در خوشه همخوانی پرداخته شد و نمونه­های گفتاری ده گویشور بومی فارسی معیار (پنج زن و پنج مرد) از طبقه تحصیل­کرده، بدون آشنایی با زبان­شناسی و در محدوده سنی 20-30 سال، از طریق نرم­افزار پرت ضبط و تحلیل شد. طبق نتایج تحلیل­ها، سه گونه انسدادی واک­دار [G]، ناسوده [ʁ] و سایشی واک­دار [γ] به عنوان واج­گونه­های اصلی شیوه تولید این واج شناسایی شدند که این واج­گونه­ها در اکثر بافت­ها در تناوب آزاد با یکدیگر قرار می­گیرند. از طرفی، آوای سایشی بی­واک [x] نیز در گفتار محاوره­ای برخی گویشوران، در واژه­های خاصی، به ­صورت گونه­ای از این واج در تناوب آزاد با گونه­های دیگر قرار می­گیرد. شواهد آماری نشان می­دهد که گونه انسدادی واک­دار [G] در بافت­های مذکور دارای تظاهر آوایی و تنوع بافتی بیشتری در مقایسه با سایر واج­گونه­های این همخوان بوده و لذا گونه غالب واجی و نماینده این همخوان در فارسی معیار، گونه انسدادی واک­دار /G/ می­باشد.

همخوان ملازی /G/, شیوه تولید, صوت شناسی, گونه غالب واجی, زبان فارسی معیار