محمدرضا نجاریان - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی/ دانشگاه یزد
فاطمه عابدینی - دانشجوی کارشناسی ارشد/ دانشگاه یزد

 میرزا محمد علی خان  متخلص به سروش  (1228-1285ق)، از شاعران بنام دوره بازگشت ادبی به شمار می­رود که قصایدش تقلیدی از قصیده سرایان نامی دوره غزنوی است، تا آنجا که وی ملقب به فرخی قرن سیزده شده است. نمود واژگانی چون پاداشن، فریشته، آهو (عیب) و ایچ ؛ اصطلاحات دیوانی مثل اقطاع، پره، دبوس و طغرا؛ اصطلاحات و افعال کهن همچون یله کردن، گسیل کردن، ژاژ، سهی، خستن، الفنجیدن و خوشیدن؛ حرف اضافه مضاعف، یای شرط، همی بر سر فعل، اسطوره های ایران باستان (جمشید، کیکاووس و کیخسرو)، عرائس شعر (وامق و عذرا، ویس و رامین، لیلی و مجنون و رعد و رباب و... . ) گواه صادقی بر این مطلب است.  لغات جدید در قصاید سروش، مانندکارگاه وصل، آبور و حق­ور، منبرستان و لاله­ستان، مدح­گر و خواهش­گر، لعبت­کده و صورت­کده و نیز  انبوه لغات عربی، عدم تسلط به قواعد صرف و نحو زبان فارسی، ناهماهنگی در نحو جملات، کاربرد اصطلاحات علمی و آیات و احادیث و روایات  فراوان، نشان دهنده این است که او صرفا از سبک خراسانی تقلید نکرده است.  این مقاله، به نقد و تحلیل قصاید سروش اصفهانی از دیدگاه سبک­شناسی زبانی پرداخته و جایگاه او را در سبک دوره بازگشت مشخص ساخته است.

سروش اصفهانی, سبک خراسانی, عناصر زبانی, شعر دوره بازگشت