سمیه شیرزادی - کارشناس ارشد اقتصاد کشاورزی
احمدعلی کیخا - استادیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه زابل
محمد صبوحی - استادیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه زابل

با توجه به اهمیت آب در توسعه ی کشاورزی، کنترل و مصرف بهینه ی منابع آب موجود، از اهمیت قابل توجهی برخوردار است . افزون برآن، استفاده از الگوی کشت مناسب با درنظرگرفتن ریسک می تواند در تخصیص بهینه ی آب کشاورزی برای حداقل نمودن میزان هدررفت آن مؤثر باشد . در این مطالعه، الگوی کشت و میزان تخصیص بهینه آب برای کشاورزی منطقه ی زابل واقع در استان سیستان وبلوچستان طی دوره ی 80-85 با استفاده از مدل برنامه ریزی ریاضی تعیین شد . همچنین، آب رسانی با سیستم لوله گذاری و کانالی با استفاده از درآمد خالص ایجاد شده از مدل بر نامه ریزی خطی مورد مقایسه و میزان ذخیره آب در این حالت تعیین شد . افزون برآن، به دلیل ریسکی بودن و عدم حتمیت فعالیت های کشاورزی، با وارد نمودن ضرایب متفاوتی از ریسک در مدل، با استفاده از مدل موتاد و موتاد پیشرفته بهترین الگوی کشت، مقدار آب تخصیصی و میزان ذ خیره آب در منطقه مشخص و با نتایج بدست آمده از مدل برنامه ریزی خطی ساده مقایسه شد . نتایج نشان داد، برای استفاده ی بهینه و حداقل هدر رفت آب، سیستم آبرسانی لوله ای نسبت به کانالی ترجیح دارد .همچنین، در کشت بهینه با کاهش ریسک، سطح زیر کشت محصولات گندم و جو کا هش، ولی سطح زیر کشت یونجه افزایش یافت .کل آب مصرفی در الگوی کشت فعلی زابل برابر با 20.2 میلیون مترمکعب بود در حالیکه در الگوی بهینه برابر 7.8 میلیون مترمکعب تخمین زده شد که نشان دهندهی 15 درصد کاهش در مصرف آب در هر هکتار، در مقایسه با الگوی فعلی منطقه می باشد.

مدل ریسکی موتاد، الگوی کشت بهینه، زابل، تخصیص بهینه، محدودیت آب