مژگان خان مرادی - مسئول واحد پژ.هشی پایگاه میراث جهانی بیستون

در دوره ایلخانی با آنکه شهرسازی و عمران در زمان هلاکو آغاز گردید، اما در دوره اولجایتو به بالندگی رسید؛ به­گونه­ای که وی چهار شهر به نام­های سلطانیه، سلطان­آباد چمچمال، اولجایتوآباد و آق­قلعه را ساخت. آگاهی از ضروریات و نیازهای یک شهر سلطنتی یا پایتخت، استفاده از تجارب موفق شهرسازی غازان، به ارث بردن خزانه­ای غنی، وجود نیروی متخصص و کارگزارانی مایل به عمران، سبب ترغیب شهریار ایلخانی به شهرسازی گردید. برخلاف عصر غازانی که شهر جدید در کنار شهرهای قدیم شکل می­گرفت، در این دوره شهر جدید، هویت کاملا مستقلی داشت. با این وجود در اصول شهرسازی کاملا پیرو سنن شهرسازی ایرانی- اسلامی بود و در ایجاد فضاهای شهری به تمام نیازهای شهرنشینان توجه می­شد که در این بین سلطانیه نمونه کامل و سرآمد شهرهای نوبنیاد به شمار می­رود. صدور فرمان ساخت شهر توسط ایلخان و طرح از پیش تعیین شده شهر یکی از نکات درخور توجه در شهرسازی عصر اولجایتو است. پژوهش پیش ­رو در پی آن است تا با استفاده از متون تاریخی برجای مانده و داده­های باستان شناختی موجود، تصویری کلی از شهرسازی در روزگار اولجایتو و عوامل موثر بر شکل گیری شهرها ارائه کند.

ایلخانی, اولجایتو, شهرسازی, سلطانیه, سلطان آباد چمچمال, ابواب البر