فردوس آقاگل زاده - عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس تهران
حسین داوری - عضو هیات علمی دانشگاه دامغان

بررسی دامنه نفوذ و گسترش ­واژه­های فارسی در زبان­های دیگر و از آن جمله زبان­های اروپایی و به­ طور خاص زبان انگلیسی از جمله موضوعات درخور­توجهی است که با وجود اهمیت انکارناپذیرش از منظر زبان­شناختی و نیز فرهنگی و تاریخی کماکان ابعاد مختلف آن در مطالعات ریشه­شناختی مغفول مانده است. در این بین، بررسی واژه­های انگلیسی با ریشه فارسی بیانگر آن است که بخش قابل­توجهی از این مجموعه به نام­های گیاهان اختصاص دارد؛ نام­هایی که در دوره­های مختلف زمانی و به شکل غیرمستقیم به این زبان راه یافته­اند و در روند انتقال با تغییرات متعددی از جمله  تغییرات آوایی و دگرگونی­های معنایی (گسترش، کاهش، تغییر) همراه شده­اند. در این نوشتارکه مبتنی بر مطالعه­ای گسترده و جامع درخصوص وام­واژه­های فارسی در زبان­های اروپایی و به­طور خاص زبان انگلیسی تدوین شده است، بیست و چهار واژه از مجموع بیش از چهل واژه شناسایی­شده برگرفته از نام­های فارسی گیاهان در زبان انگلیسی، با تکیه بر فرهنگ­ها و مطالعات معتبر ریشه­شناختی به شیوه­ای توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته­اند. در این بررسی، سعی بر آن بوده تا اطلاعات مرتبط با ریشه واژه در زبان فارسی، معنا و دامنه کاربرد، روند انتقال، زبان­های واسط، تغییرات آوایی و دگرگونی­های معنایی به نحوی نظام­مند ارائه گردد. به­علاوه برای آشنایی بیشتر با نوع کاربرد این واژه­ها در زبان مبدا، تا حد امکان در مورد تعدادی از مدخل­ها، داده­هایی از نحوه کاربردشان در متون قدیم فارسی ارائه شده­است. در مواردی نیز که این واژه­ها به دیگر زبانهای اروپایی راه یافته­اند، تلاش برآن بوده تا آنها نیز معرفی گردند.

زبان انگلیسی, زبان فارسی, گیاه, دگرگونی معنایی, وام­واژه