قاسم صحرایی - دانشیار دانشگاه لرستان

الگوی حکومت کوتاه مدت امیر محمد غزنوی فرزند سلطان محمود به سال 421 ه.ق. یکی از موضوعات درخور تحقیق در تاریخ عصر غزنوی است که کمتر بدان پرداخته شده­است. از آنجا که مورخان و محققان از این موضوع به اختصار گذشته­اند، ولی ابوالفضل بیهقی در تاریخ بیهقی به خوبی زمینه­ها و دلایل بر تخت نشستن و سپس معزول شدن امیر محمد را بازنمایی و تبیین کرده است، کتاب اخیر بهترین مرجع جهت بررسی موضوع مورد نظر است. ما در این مقاله با روش تحلیل تاریخی متن ادبی تاریخی تاریخ بیهقی، زمینه­ها و دلایل به حکومت رسیدن و سپس برکنار شدن امیر محمد غزنوی را در سال 421 ه.ق. بررسی کرده­ایم.    نتایج این تحقیق، نشان می­دهد که آزردگی سلطان محمود از مسعود و تلاش­های وی مهم ترین عامل بر تخت نشستن امیر محمد بوده­است. همچنین امیر محمد به دلایلی همچون: فقدان قدرت و اقتدار محمودی، بی­کفایتی و غفلت پادشاه، شهامت و شجاعت مسعود، تحریک و تطمیع اعیان دولت به وسیله مسعود و نیز محقق نشدن خواسته­ها و مطامع اعیان دولت از وی معزول و محبوس شد.  

تاریخ بیهقی, امیر محمد, امیر مسعود, سلطان محمود, غزنویان