نادر مهرگان - دانشیار اقتصاد دانشگاه بوعلی سینا
سارا محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد انرژی
محمود حقانی - استادیار دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه صنعت آب و برق

این مقاله در دو الگوی جداگانه به تجزیه و تحلیل تغییرات مصرف برق و تخمین میزان ناکارایی آن در بخش کشاورزی ایران می پردازد. در الگوی اول با استفاده از مدل تجزیه کامل(CDM )، تغییرات مصرف برق کشاورزی در دوره 86-1358 تجزیه شده است. نتایج حاکی است که در سال های پایانی دوره، رشد ارزش افزوده کشاورزی وابستگی زیادی به مصرف این حامل پیدا کرده است. در طول دوره به طور کلی اثر شدت خالص بیشترین میزان افزایش تقاضای برق را توضیح می دهد. مصرف برق به افزایش ارزش افزوده منجر می شود اما با رشد ارزش افزوده، اثر شدت خالص نیز به عنوان معیار ناکارایی، افزایش یافته است که نشان دهنده میزان تلفات و ناکارایی بالا در مصرف برق می باشد و میزان آن شاخص مناسبی برای اندازه گیری پتانسیل های قابل توجه صرفه جویی برق در بخش کشاورزی است. در الگوی دوم با استفاده از مدل ARDL، اثرات بلند مدت و کوتاه مدت قیمت برق، نسبت جانشینی برق به فرآورده های نفتی و اثر برنامه های توسعه بر شدت خالص برق کشاورزی تخمین زده می شود. کشش قیمتی برق در کوتاه و بلندمدت بی معنی و ضریب نسبت مصرف برق به فرآورده های نفتی در کوتاه مدت 26/0 و در بلندمدت 5/1 می باشد. که نشان دهنده روند جانشینی برق به جای فرآورده های نفتی در بخش کشاورزی است. در میان برنامه های توسعه، فقط برنامه چهارم توسعه با ضریب 29/0- شدت خالص مصرف برق را در کوتاه مدت کاهش داده است.

مدل تجزیه کامل(CDM)، تغییرات مصرف برق، اثر تولیدی، اثر ساختاری، اثر شدت خالص