محمد مهوش - استادیار، دانشکده هنر، دانشگاه بجنورد
موسی شاکری - استادیار، دانشکده هنر، دانشگاه بجنورد

معماری دارای ماهیت چندبعدی، پیچیده و ذهنی است و تعیین مبنایی برای سنجش عملکرد طراحان کاری بس دشوار است، ولی این به معنای سنجش ناپذیری نظریه ها در معماری نیست. یکی از روش ها برای پرهیز از گرفتاری در نسبیت، شناخت و ارزیابی وضع موجود یک پدیده، برنامه ریزی و پیش بینی آینده، شناخت شاخص های آن موضوع هستند. شاخص ها اساس تحقیق اند؛ شاخص سازی در تحقیقات پیمایشی دارای سابقه ی طولانی است و تاکنون موضوعات گوناگونی در حوزه ی روانشناسی، جامعه شناسی و ... از طریق آزمون های متفاوتی مورد سنجش قرار گرفته اند ولی در حوزه ی معماری و شهرسازی با دقت کافی به این موضوع پرداخته نشده است. این پژوهش به دنبال معرفی مختصر و سپس آسیب شناسی کاربرد این فرآیند در تحقیقاتی است که به شاخص سازی در معماری پرداخته اند. این موضوع به طور جامع تری در مسکن نیز پیگیری شده است. روش تحقیق از نظر هدف، بنیادی است و در روش کیفی جای می گیرد. گردآوری داده ها به روش کتابخانه ای (داده های اسنادی موجود) است و در تجزیه و تحلیل داده ها از استدلال منطقی و تحلیل محتوا بهره گرفته شده است. از بررسی مقالات متعدد در حوزه ی شاخص سازی در معماری، شناخت ناقص خصوصیات و فرآیند شاخص سازی نتیجه گرفته شد. بررسی شاخص های مسکن نیز نشان از توجه بسیاری از محققان به شاخص هایی بوده است که به رفع نیازهای مادی و نهایتا روانی ساکنین می انجامد و غالبا رفع نیازهای معنوی مدنظر نبوده است.

معماری، شاخص سازی، مسکن، آسیب شناسی