فریبا شاپوریان - استادیار دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی
سیما آذرنیک - کارشناسی معماری، جهاد دانشگاهی یزد، کارشناس دفتر فنی و عمرانی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی
رضوان روح بخش - کارشناسی ارشد علوم اجتماعی دانشگاه تهران، کارشناس پژوهشی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی

از میان بناهای تاریخی ایران در دوره اسلامی، معماری مساجد ویژگی خاصی دارند و بخشی از شناسنامه فرهنگی هنری ما محسوب می شوند. در هر یک از دوره های تاریخی مساجد با ویژگی های خاصی ساخته شده اند و علاوه بر کارکرد اصلی کاربری های متفاوتی داشته اند. در مقاله حاضر براساس ویژگی های مسجد نصیرالملک شیراز، پایداری اجتماعی با شاخص هایی چون ماهیت و هویت، سرزندگی، تنوع، جامعه پذیری و مفهوم اجتماع، ارتقای کیفیت زندگی، مشارکت و همبستگی اجتماعی، عدالت اجتماعی، امنیت و انعطاف پذیری، با توجه به بازشناسی ارزش های فرهنگی هنری مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه پژوهش نشان می دهد که برقراری تعادل میان نظام های مختلف محیط در نیل به پایداری محیطی، به پایداری کالبدی (محیطی و اقتصادی) و غیرکالبدی (اجتماعی و فرهنگی) می انجامد. از آنجا که ارزش های اجتماعی و فرهنگی هر جامعه در معماری آن مستتر است، در این پژوهش تلاش شده تا تاثیرگذاری معماری مسجد نصیرالملک شیراز در پایداری اجتماعی با رویکرد ارزش های فرهنگی - هنری مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا از روش تحقیق توصیفی و منابع کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. نتیجه پژوهش نشان می دهد که کاربری های متنوع فرهنگی و هنری مسجد نصیرالملک شیراز تاثیر به سزایی در پایداری اجتماعی این مسجد داشته است. امروزه این بنا از جنبه های مذهبی تاریخی فرهنگی هنری و گردشگری دارای اهمیت و به منظور توسعه تعامل اجتماعی در عرصه بین المللی حائز ارزش است.

پایداری اجتماعی، بناهای مذهبی، ارزش های فرهنگی هنری، مسجد نصیرالملک شیراز