علی جهان - مدرس فلسفه (Ph.D.) ، دانشگاه فردوسی مشهد

بحث فطرت و امور فطری در انسان از جمله مباحث مهمی است که سابقه طولانی در اندیشه اسلامی و غربی دارد و بسیاری از فلاسفه و متفکران در این خصوص به ویژه در اثبات آن سخن گفتهاند به حدی که حتی برخی از صاحبنظران در فلسفه اسلامی، پذیرش ادراکات فطری اخلاقی را بهترین راه حل نسبیگرایی اخلاقی دانسته اند. در این نوشتار ابتدا کاربردهای واژه فطری را درباره ادراکات انسان بیان کرده، سپس دیدگاه ملاصدرا را بر هریک از این کاربردها عرضه کرده و در نهایت به این نتیجه رسیده ایم که برخلاف برخی از فیلسوفان غربی چون افلاطون و لایب نیتس، از نظر ملاصدرا، بنابر مبانی خاص انسان شناختی وی، ازقبیل حدوث جسمانی نفس، انسان ادراک فطری به معنای دریافت ها و شناخت های حصولی پیشین که مقتضای آفرینش وی بوده و از ابتدا همراه او باشند، ندارد و برمبنای اصول و مبانیای چون مساوقت وجود و علم ، علم بسیط مشترک بین انسانها و نیز علم معلول به ذات خود مستلزم علم به علت است ؛ ادراک حضوری فطری در دیدگاه ملاصدرا قابل پذیرش است.

فطرت، تربیت اخلاقی، معرفت، زندگی اخلاقی، فلسفه اسلامی