فاطمه رئیسی - دانشجو کارشناسی ارشد گروه علوم و صنایع غذایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
محمود توکلی - استادیار گروه علوم و صنایع غذایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

هیدروکسی آپاتیت (Ca10(PO4)6(OH)2،HA) نوعی از فسفات کلسیم بوده که به دلیل ویژگی زیست فعالی و شباهت ساختاری آن با بخش معدنی استخوان و دندان از کاربردهای گسترده ای در پزشکی و صنایع غذایی برخوردار است. استخوان ماهی می تواند به عنوان یک منبع ارزان جهت تولید نانوکریستال های هیدروکسی آپاتیت مورد استفاده قرارگیرد. تولید پودر نانو کریستال هیدروکسی آپاتیت با استفاده از استخوان ماهی (FSHA) که یک منبع ارزان ،دردسترس و فراوان است از روش حرارت دادن در دما 1200 درجه سانتیگراد حاصل می شود. این دمای بالا سبب تشکیل آپاتیت نوع بتا (β –TCP) می شود که یک آپاتیت دو فازی بوده و عملکرد بهتری دارد و همچنین از لحاظ اقتصادی بصرفه تر می باشد. نانوکریستال های FSHA برای جذب سلنیوم و فلزات سنگین +2Pb ، +2Zn ، +2Cd از محلول آبی بسیار موثر هستند. با توجه به ویژگی های منحصر به فرد FSHA از آن به عنوان یک عامل تقویت کننده کارآمد برای بهبود خواص پلیمرهای طبیعی مانند کیتوزان، آلژینات و کلاژن برای ساختن مواد کامپوزیت نیز استفاده می شود. نانو کریستال های FSHA پایداری حرارتی بسیار عالی دارند که پایداری حرارتی یک پارامتر اساسی برای استفاده از مواد به عنوان فیلم های خوراکی است. از آنجا که مواد بسته بندی مواد غذایی می توانند در طول ساخت تحت حرارت قرار بگیرند فیلم کلاژن و FSHA می تواند برای حفظ کیفیت محصولات غذایی مفید باشد. نتایج آنالیز طیف سنجی مادون قرمز (FT-IR) نشان داد که این پودر عاری از ترکیبات آلی در بافت استخوان است و تست MTT نشان داد FSHA هیچ سمیت و مسمومیتی ندارد.

هیدروکسی آپاتیت، استخوان ماهی، نانو کریستال، بسته بندی مواد غذایی