کارآفرینی اجتماعی و مسئولیت اجتماعی شرکتها ( مورد مطالعه منطقه انرژی پارس جنوبی: عسلویه)

مسئولیت اجتماعی شرکت ها در قبال ذینفعان بیرونی ( جوامع محلی) بویژه در حوزه انرژی یکی از مهمترین و در عین حال بحث برانگیزترین مسائل این حوزه بوده است. شواهد و تحقیقات نشان می دهد که آسیبهای وارد شده ناشی از فعالیت این شرکت ها در ابعاد مختلف به جوامع محلی انکار نشدنی است. فعالیت این شرکت ها موتور توسعه اقتصاد ملی است و همین شاخص موجب شده که حضور این شرکت ها در ابتدا برای جوامع محلی فرصت انگاشته شوند، اما نگاهی به وضعیت این جوامع در عسلویه نشان می دهد که تهدیدها بیش از فرصت ها بوده است و جنبه هایی از این آسیب های به دلیل اهمال کاری شرکت ها درعمل به مسئولیت اجتماعی شان است. از نظر مردم بومی این شرکتها از یک سو منبع تولید ثروتند و از سوی دیگر منبع آلایندگی محیط زیست و سلامت به شمار میروند. این شرکت ها دارای منافع زیادی برای کشورها هستند البته همین امر البته دایره ذینفعان بیرونی شان نیز متنوع کرده و در نتیجه دایره مسئولیت و پاسخگویی شان نیز گسترده است. این پژوهش به منظور درک مردم محلی در منطقه عسلویه از مسئولیت اجتماعی شرکت ها با ورش مردم نگاری انتقادی و با روش مشاهده مشارکتی، یادداشت برداری میدانی و مصاحبه اپیزودیک با 15 نفر از مردم روستای بیدخون در جوار منطقه پارس جنوبی صورت گرفته است. داده های بدست آمده در این پژوهش با روش استقراء تحلیلی، تحلیل شده و مقولات رقابت فن سالارانه ، سنت نابرابری در صنعت ، هم پوشانی کارفرما و پیمانکار ، فراموشی ذینفعان بیرونی استخراج شده اند. بر اساس یافته های این پژوهش مردم محلی معتقدند که وضعیت زندگی شان در جوار منطقه انرژی پارس با آنچه تصور می کرده اند فاصله زیادی دارد، با این که آلودگی، بوی گاز، تنفس ذرات معلق خطرناک، آسیب های اجتماعی و فرهنگی ناشی از حضور مهاجران ترددی، آسیب های محیط زیستی، احساس عدم امنیت اجتماعی را تحمل کرده اند، اما آنچنان که انتظار داشته اند از منافع این شرکتها بهره نبرده اند. آنها بیکاری جوانان منطقه و گرایششان به درآمد بپرخطر و ناپایدار از طریق جابجایی کالای قاچاق را یکی از مهمترین معضلات منطقه قلمداد می­ کنند و دلیل آن را محول کردن کارهای پست و پایین بودن نرخ دستمزد در مقایسه با مشاغل رده بالا و درآمد بالای غیربومی ها را دلیل عدم تمایل جوانان به کار در شرکت ها ارزیابی کرده اند. آنهامعتقدند که شرکت ها باید نیروی کار پردرآمدشان از مردم محلی که مشکلات زیستن در جوار این شرکتها را تحمل کرده اند تامین نمایند، از طرفی شرکت ها نیز مدعی اند که این گونه نیروها در جوامع محلی در دسترس نیست و شرکت ها مجبورند نیروی کار متخصص شان را از غیربومی ها جذب کنند. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که با وجود عمر 20 ساله این منطقه، توانمندسازی مردم محلی در جهت نیاز شرکت ها به فراموشی سپرده شده و از آنجا که کارفرما و پیمانکار هم پوشانی داشته اند، چندان نظارتی بر رفتار اجتماعی شرکت ها صورت نگرفته و مقوله مهم مسئولیت اجتماعی شرکتها به انجام چندپروژه ی خیرخواهانه تقلیل یافته است. مسئولیت اجتماعی شرکتی یک فرآیند پویا وبه طور بالقوه یکی از مهمترین راهکارهای بهره مندسازی جوامع بومی از منافع اقتصادی شرکت هاست و در این پژوهش علاوه بر محورهای شناخته شده مسئولیت اجتماعی شرکتی، کارآفرینی اجتماعی نیز به عنوان یک محور مهم معرفی شده است. اگرچه توانمندسازی همه مردم محلی در قالب نیروهای متخصص رده بالا چندان امکان پذیر نبوده است، اما کارآفرینی اجتماعی و برون سپاری به جوامع محلی در قالب خرید خدمات مورد نیاز منطقه گازی می تواند به تنوع شغلی، درآمدزایی متوسط پایدار به جای درآمد پرخطر ناپایدار، کاهش ابعادمختلف نابرابری در سطوح مختلف و توازن نسبی صورتبندی های توسعه (توسعه اقتصادی، توسعه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی) منجر شود.

Keywords:

مسئولیت اجتماعی شرکتی , کارآفرینی اجتماعی , ذینفعان بیرونی , جوامع محلی