نسرین صالحی نژاد - دانشجوی دکتری روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران.
فریبرز درتاج - استاد، گروه روان شناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
علی اکبر سیف - استاد، گروه روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران
نورعلی فرخی - دانشیار، گروه سنجش و اندازه گیری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

مطالعه حاضر با هدف تعیین اثربخشی بسته آموزشی مبتنی بر نرم­افزار چندرسانه­ای ساخت نقشه ذهنی بر مهارت­های شناختی درس علوم دانش­آموزان دختر پایه هشتم در سال تحصیلی 96-1395 انجام شده است. روش پژوهش، از نوع آزمایشی با طرح پیش­آزمون_ پس­آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش، کلیه دانش­آموزان دختر پایه هشتم مدارس دارای امکانات سخت­افزاری شهر کرمان بودند، که درمجموع تعداد 40 دانش­آموز با استفاده از روش نمونه­گیری خوشه­ای ­چندمرحله ای به عنوان نمونه انتخاب و به شیوه تصادفی در دو گروه (20 نفر گروه آزمایش و 20 نفر گروه کنترل) جایگزین شدند. در پیش­آزمون و پس­آزمون همه شرکت­کنندگان، با استفاده آزمون پژوهشگر ساخته مهارت­های شناختی درس علوم، شامل 60 سوال چهارگزینه ای و 10 سوال تشریحی، مورد ارزیابی قرار گرفتند. گروه آزمایش در 10 جلسه دوساعته بسته آموزشی مبتنی بر نرم­افزار ساخت نقشه ذهنی و گروه کنترل آموزش مرسوم را از طرف معلم دریافت کردند. جهت تحلیل داده­های آماری از تحلیل کوواریانس تک­متغیری (ANCOVA) استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد، دانش­آموزانی که بسته آموزشی مبتنی بر نرم­افزار ساخت نقشه ذهنی را آموزش دیدند، نمرات بالاتری در مهارت­های شناختی کل و همچنین در کلیه سطوح مهارت­های شناختی به ویژه مهارت های (یادآوری، فهمیدن، کار بستن، تحلیل) کسب کردند. بر اساس نتایج این مطالعه پیشنهاد می­شود، نقشه­های ذهنی به عنوان ابزاری جهت فعال کردن یادگیری­های قبلی دانش­آموزان و ایجاد ارتباط بین مفاهیم درسی به منظور درک هر چه بهتر مطالب، در آموزش و تدریس مورداستفاده قرار گیرند.

علوم, مهارت های شناختی, نرم افزار چندرسانه ای, نقشه ذهنی