اردشیر انتظاری - دانشیار رشته جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی (عضو پیوسته گروه مطالعات جوانان)
احمد غیاثوند - مدرس دانشگاه- دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی
فاطمه عباسی - کارشناس ارشد رشته جمعیت شناسی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده وضعیت ساختاری و کارکردی خانواده در ایران در حال تغییر است. از جمله تغییرات مهم، افزایش سن ازدواج جوانان است. مطالعه این تغییر به عنوان شاخصی برای به تعویق افتادن تشکیل خانواده از اهمیت بسیاری برخوردار است. در پژوهش حاضر برای  تبیین تاخیر سن ازدواج جوانان، علیرغم توجه به عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه،  به بررسی وضعیت فضای همسرگزینی پرداخته شده است. برای استخراج فرضیه­های پژوهش از نظریه های گذار دوم جمعیتی، تحول فرهنگی اینگلهارت، نوسازی و  فضای همسرگزینی  استفاده شده است.روش پژوهش پیمایشی بوده و جمعیت آماری آن کلیه جوانان در حین ازدواج شهر تهران  (سال 1394) است. از شیوه نمونه­گیری چند مرحله­ای استفاده گردیده و حجم نمونه برابر با 379 برآورد شد. نتایج نشان می­دهد پایگاه اجتماعی- اقتصادی خانواده دختر با ضریب 40/0، پایگاه اجتماعی– اقتصادی دختران جوان با ضریب 25/0- و عدم دسترسی به فضا های همسرگزینی با ضریب 19/0 بیشترین تاثیر را بر افزایش سن ازدواج دختران دارد. همچنین پایگاه اجتماعی اقتصادی پسران با ضریب به طور مستقیم بر افزایش سن ازدواج آنها تاثیر می­گذارد. به عبارتی با بالاتر رفتن میزان تحصیلات، درآمد و منزلت شغلی پسران،  سن ازدواج  آنها افزایش می­یابد. نتایج نشان می­دهد پایگاه اقتصادی اجتماعی خانواده دختران و پایگاه اقتصادی اجتماعی پسران جوان بیشترین تاثیر را بر افزایش سن ازدواج آنها دارد. در مجموع می­توان نتیجه گرفت که وجود رابطه معکوس بین پایگاه اجتماعی اقتصادی با سن ازدواج  بیانگر تغییر در سبک زندگی خانواده و نظام ارزش های اجتماعی است.  

واژه­های کلیدی: جوانان, فضای همسرگزینی, پایگاه اجتماعی - اقتصادی, جوانان, شهر تهران