علیرضا بندرآباد - گروه شهرسازی، واحد تهران مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده هدف از طراحی محیطی، همان آفرینش مکان هاست. اما در این میان خارج از مکان ها هم مهمند. با در دست داشتن این نقطه شروع، پرسش هایی درباره تعریف، بازشناسی، شالوده و موقعیت مکان ها و خارج از آن ها مطرح می شود؛ به گونه ای که شناسایی و تبیین تصورات مکان در راس امور قرار می گیرند. آیا فقط مکان ها رونق دارند یا خارج از مکان ها نیز پویا هستند و سرزندگی دارند در این تحقیق برای یافتن پاسخ، دو مفهوم به ظاهر متمایز مکان و خارج از مکان در شهر از دیدگاه روانشناسی محیط به طور تطبیقی مقایسه شده است. در این بین سیمای فیزیکی، فعالیت ها و معانی مواد خام هویت مکان هستند و دیالکتیک بین آن ها، روابط ساختاری بین این هویت است که گاه احساس می شود در خارج از مکان ها نیز بروز می یابند. در این پژوهش با استفاده از روش های تحلیل محتوای کیفی و تحلیل داده های برداشت شده با روش مطالعات میدانی به چیستی مفهوم مکان در شهر پرداخته می شود، تا معیار های تشکیل دهنده آن شناسایی شود. این معیار ها برای ارزیابی خارج از مکان در شهر به کار گرفته شده است تا به این پرسش پاسخ دهد که چرا خارج از مکان ها در شهر گاهی به اندازه مکان ها مهم و پر رونق اند. در این پژوهش که عمدتا با روش تحلیل محتوای کیفی انجام گرفته است، نتایج  نشان می دهد تلاش برای حذف پدیده های خارج از مکان در شهر ها امری صددرصد مثبت به شمار نمی رود.

واژه های کلیدی:مکان, خارج از مکان, شهر, فضای شهری, روانشناسی محیطی