حمید نجفی نژاد - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان
ناصر رشیدی - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان
محمدعلی رستمی - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان
محمدعلی جواهری - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان

به منظور بررسی اثر مدیریت استفاده از بقایای گندم و کلزا (کشت پاییزه) و خاک ورزی بر عملکرد ذرت و برخی خصوصیات خاک، دو آزمایش جداگانه به مدت سه سال (1390-1388) در منطقه ارزوئیه کرمان انجام شد. هر آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار بود. فاکتور اصلی دو روش خاک ورزی مرسوم و حداقل و فاکتور فرعی مدیریت بقایای گیاهی در سه سطح حفظ بقایا، جمع آوری بقایا و سوزاندن بقایا بود. در آزمایش کشت ذرت در بستر کلزا تیمار خاک ورزی مرسوم از نظر عملکرد دانه و ارتفاع بوته به ترتیب 4/14 و 7 درصد نسبت به خاک ورزی حداقل برتری داشت. در آزمایش کشت ذرت در بستر گندم تیمار خاک ورزی مرسوم در دو سال اول آزمایش به طور معنی داری نسبت به خاک ورزی حداقل از عملکرد دانه بیشتری برخوردار بود اما در سال سوم تفاوت معنی داری بین دو روش خاک ورزی از نظر عملکرد دانه مشاهده نشد. در مقایسه بین تیمارهای مدیریت بقایای گندم، تیمار حفظ بقایا از عملکرد دانه بیشتری نسبت به تیمارهای سوزاندن و جمع آوری بقایا برخوردار بود. برهمکنش خاک ورزی و مدیریت بقایا نشان باعث شد که تیمار حفظ بقایای گندم در شرایط خاک ورزی حداقل بیشترین محتوی رطوبت ذخیره شده در خاک را داشته باشد در هر دو آزمایش تیمار حفظ بقایا منجر به افزایش درصد ماده آلی خاک شد و تیمار سوزاندن بقایا فسفر و پتاسیم قابل جذب خاک را افزایش داد. محتوی پروتئین دانه تحت تاثیر مدیریت بقایا غیر معنی دار اما خاک ورزی حداقل نسبت به مرسوم از نظر پروتئین دانه برتری معنی داری داشت. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق ضمن توصیه حفظ بقایای گیاهی در خاک و پرهیز از سوزاندن و یا جمع آوری پیشنهاد می شود برای مشخص شدن اثر مثبت خاک ورزی چنین آزمایش هایی برای دوره های حداقل پنج سال انجام شوند.

بقایای گیاهی, بستر بذر, ذرت دانه ای, عملکرد, رطوبت خاک