وحید رحیمی - دانشجوی دکترا، گروه علوم باغبانی، دانشکده علوم کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
مهدی محب الدینی - دانشیار گروه علوم باغبانی، دانشکده علوم کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
علیرضا قنبری - دانشیار گروه علوم باغبانی، دانشکده علوم کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
شیوا عزیزی نیا - استادیار، گروه علوم باغبانی، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، ایران

به منظور بررسی روابط بین صفات موثر بر عملکرد ترتیزک، آزمایشی در قالب طرح لاتیس مربع با سه تکرار در مزرعه جهاد کشاورزی ایوان‎کی در سال 1395 انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد اختلاف بین ژنوتیپ ها برای همه صفات معنا دار بود. همبستگی معنا‎داری بین عملکرد و اغلب صفات وجود داشت. بیشترین همبستگی فنوتیپی مثبت بین صفت طول برگ و عرض برگ به دست آمد (92/0). نتایج تجزیه رگرسیون نشان داد صفات طول برگ و تعداد دانه درخورجینک ساقه جانبی و اصلی بیشترین تاثیر را بر عملکرد در ژنوتیپ ها داشتند، به طوری که این سه صفت حدود 93 درصد تغییرات عملکرد را توجیه کردند و صفت طول برگ نخستین صفتی بود که وارد مدل شد و 91 درصد از تغییرات عملکرد را توجیه کرد. تجزیه علیت فنوتیپی نشان داد که صفت طول برگ بیشترین تاثیر مستقیم و مثبت را روی عملکرد داشت (81/6). طول برگ علاوه بر تاثیر مستقیم بر عملکرد، بر سایر صفات مورد بررسی نیز تاثیر مثبت و غیرمستقیم داشت. در تجزیه عاملی در مجموع سه عامل مستقل، حدود 70 درصد از تغییرات را توجیه کردند. عامل نخست متشکل از تعداد خورجینک در گیاه و تعداد دانه در خورجینک ساقه جانبی و اصلی بود که عوامل مرتبط با بذر نام گذاری شد. هدف از این تحقیق تعیین همبستگی‎های فنوتیپی بین صفت عملکرد و اجزاء و صفات مرتبط با آن، برآورد آثار مستقیم و غیرمستقیم اجزای عملکرد بر عملکرد ترتیزک و سهم آن‎ها در توجیه تنوع موجود بود.

اثر مستقیم, تجزیه علیت, رگرسیون گام به گام, طرح لاتیس, همبستگی