غلامحسن موحد - دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
نیما احمدی - استادیار، گروه علوم باغبانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
احمد معینی - دانشیار، گروه اصلاح نباتات، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
امین نصیری - دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

به منظور بررسی خود و دگرناسازگاری دو اکوتیپ کاشان و آذران گل محمدی (Rosa damascena Mill..) آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال های زراعی 92-1391 انجام گرفت. در این آزمایش پس از آزمون دانه گرده دوبار گرده افشانی مصنوعی با فاصله 24 ساعت انجام شد. بدین شکل که گرده ی هر اکوتیپ برای گرده افشانی خود و اکوتیپ دیگر و گونه گل نسترن (R. canina) نیز به عنوان گرده دهنده استفاده شد. تعیین خود و دگرناسازگاری به دو روش گرده افشانی کنترل شده و مطالعات میکروسکوپی انجام شد. نتایج گرده افشانی که حاصل بررسی درصد نمو، وزن، طول و عرض هیپ و میزان تشکیل بذر در هر هیپ بود نشان داد که دگرگرده افشانی اکوتیپ ها با گونه گل نسترن سازگار اما سایر تلاقی ها ناسازگار بودند و همچنین تیمار دوبار گرده افشانی نتایج بهتری را نشان دادند. مطالعه میکروسکوپی نیز با نتایج مزرعه ای مطابقت داشت و رشد لوله ی گرده در خامه نشان داد که تنها لوله ی گرده گونه گل نسترن توانست به انتهای خامه برسد. همچنین، از بین بهترین تیمارهای جوانه زنی غلظت 50 پی پی ام اسید بوریک بعد از 24 ساعت و در تیمارهای رشد لوله گرده غلظت 200 پی پی ام اسید بوریک انتخاب شدند. طبق نتایج به دست آمده، انتخاب منبع گرده دهنده مناسب و تکرار دوره های گرده افشانی از عوامل موثر در ایجاد هیبرید در گل محمدی می باشند؛ که تیمار دگرگرده افشانی کنترل شده با گرده گل نسترن با دوبار گرده افشانی، مناسب ترین نتیجه را در فاکتورهای اندازه گیری شده نشان دارد.

تشکیل بذر, جوانه زنی, گرده افشانی, لوله گرده, ناسازگاری