سید مهدی طالبی - دانشگاه اراک، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی، کد پستی۸۳۴۹-۸-۳۸۱۵۶ .
مجید قربانی - مرکز تحقیقات گیاهان دارویی،پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، کرج، ایران.

هدف: در این بررسی ساختار تشریحی برگ چهار جمعیت از گونه Nepeta heliotropifolia مورد بررسی قرار گرفت. تفاوت هایی که در ساختار سلول‫ها و بافت های جمعیت‫های مختلف یک گونه گیاهی ضمن تطابق با شرایط زیستگاهی پیش می آید می توانند آغازگر تنوعات درون گونهای برای گونه زایی باشند. مواد و روشها: از هر جمعیت سه فرد و از هر فرد یک برگ بالغ و سالم از ناحیه میانی ساقه انتخاب شد. برشگیری به روش دستی انجام شد. برشها رنگ آمیزی مضاعف شدند. نرم افزار های  MVSP و SPSS برای بررسی های آماری مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج: در مجموع بیست و دو صفت کمی و کیفی ساختار تشریحی برگ مطالعه شدند. صفات کیفی در بین گونه های مورد مطالعه ثابت بودند ولی آزمون ANOVA تفاوت معنی داری را برای بیشتر صفات کمی مطالعه شده نشان داد. همبستگی‫های معنی داری بین تعدادی از صفات تشریحی با یکدیگر و عوامل اکولوژیکی زیستگاهها مشاهده شد. جمعتهای در درخت و نمودار‫ها از یکدیگر جدا شدند. نتیجه گیری: عوامل محیطی می توانند بر ساختار سلول‫ها و بافتهای جمعیت‫های مختلف گیاهان اثر گذاشته و باعث ایجاد تنوعات درون گونه‫ای می شوند. این تنوعات درصفات تشریحی کمی نمود بیشتری دارد. تفاوتهای ایجاد شده در صفات تشریحی جمعیت‫ها ارتباطی به دوری یا نزدیکی زیستگاه آن‫ها نداشته بلکه میزان شباهت یا تفاوت خصوصیات زیستگاه‫ها عامل مهمی در ایجاد شباهت یا تفاوت بین جمعیت‫ها می باشد.

صفات تشریحی, برگ, جمعیت, تنوعات درون گونه ای, Nepeta heliotropifolia