سید مهدی طالبی - دانشگاه اراک، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی، کد پستی۸۳۴۹-۸-۳۸۱۵۶
محبوبه یار محمدی - دانشگاه اراک، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی، کد پستی۸۳۴۹-۸-۳۸۱۵۶

هدف: در این مطالعه ریخت شناسی و هیستولوژی کرک های ترشحی و غیر ترشحی در شش گونه از جنس Nepeta در ایران بررسی شد. مواد و روش ها: شش گونه از جنس Nepeta از نقاط مختلف ایران جمع آوری شد. از هر گونه یک جمعیت و از هر جمعیت سه فرد  به صورت تصادفی انتخاب شدند. از هر فرد یک برگ بالغ جدا شده و بعد از تثبیت نمونه ها، تهیه  برش های دستی و رنگ آمیزی مضاعف، انواع کرک های برگ با میکروسکوپ نوری مطالعه شدند. در مطالعات میکروسکوپ الکترونی، قطعه ای از برگ بعد از طلا پوشی داخل میکروسکوپ الکترونی نگاره قرار گرفته و عکس هایی با بزرگ نمایی مختلف از آن تهیه شد. از نرم افزار SPSS جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج: تعداد سیزده نوع کرک غده ای و غیر غده ای در سطح برگ گونه های مورد مطالعه وجود داشت. شکل و تراکم کرک های مشاهده شده در بین گونه ها متفاوت بود و آزمون ANOVA تفاوت های معنی داری را در تعداد  کرک ها در بین گونه ها نشان داد. مهم ترین کرک های غده ای در گونه های مورد مطالعه، انواع صفحه ای و سردار بودند. همچنین کرک های غیر غده ای به دو شکل منشعب و غیر منشعب وجود داشتند که نوع منشعب فقط در یک گونه مشاهده شد. نتیجه گیری: با توجه به تفاوت تعداد کرک های غده ای در بین گونه های مورد بررسی می توان چنین پیش بینی نمود که میزان روغن های اسانسی موجود در گیاه بین گونه های مختلف متفاوت بوده و همچنین توانایی نگه داری اسانس در بین گونه ها متفاوت است و همچنین می توان از کرک ها جهت بهبود رده بندی این جنس استفاده نمود.   

جنس Nepeta, ریخت شناسی, کرک ساده, کرک غده ای