مهدیه کوکبی - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری دانشگاه هنر تهران، -
نسترن اجیدان پور - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشگاه هنر تهران،
غلامرضا حقیقت نائینی - دانشیار شهرسازی، دانشگاه هنر تهران

امروزه در جوامع مدرن، فن آوری به نیرویی اصلی برای امر تولید و شکل گیری تشکیلات سازمانی و کنترل اجتماعی تبدیل گشته که غلبه عقلانیت علمی، فنی و عقل ابزاری در حوزه تفکر بشری در شهر ها به همراه داشته است. لذا نظریه ی انتقادی در پاسخ به نارسایی و ناتمامی فرآیند عقلانیت در تاریخ شکل گرفت که غایت اصلی عقل و آزادی را در دستور کار خود قرار داد. هابرماس به عنوان مهمترین نماینده اخیر نظریه انتقادی، اساس نظریه ارتباطی خود را که بر منطق گفت و گو استوار است، به عنوان کلیدی رهایی از عقلانیت ارتباطی، مظرح می کند. در واقع هابرماس در مقابله با پندارهای سوژه محور عقلانیت، به پنداره های ارتباطی خود روی می آورد. نوشتار حاضر با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی و مطالعه پیمایشی، سعی دارد تا به تحلیل نظریه کنش ارتباطی هابرماس در طراحی شهری بپردازد. هدف اصلی تحقیق آن است که با کاربست کنش ارتباطی، نقش گفت و گو و مشارکت را در برنامه ریزی و طراحی فضاهای شهری ارتقا دهد.در این راستا با مطالعه اسناد و پرسشنامه و برداشت های میدانی، معیار های موثر کنش ارتباطی در طراحی شهری استخراج شده و نحوه تحقق آن در فضا های تاریخی منتخب مورد سنجش قرار می گیرد. برای تحلیل داده ها از روش های آماری و تکنیک سوآت بهره گرفته شده است. یافته ها حاکی از آن است که تقریبا بیشتر پاسخدهندگان معتقد به عدم تاثیر چندان معیار های کنش ارتباطی در فضاهای عمومی هستند. به نظر می رسد در این زمینه، ایجاد اعتماد و ظرفیت سازی و ارائه سیاست های مناسب، می تواند به عنوان یک حلقه واصل، پیوند مردم، مدیریت شهری و طراح را فراهم، و بدین ترتیب در توسعه مشارکت بر پایه نظریه کنش ارتباطی، تاثیر بسزایی داشته باشد.

کنش ارتباطی، هابرماس، انتقادی، عقلانیت.