حسین مهدیان - عضو هیئت علمی دانشگاه امام علی(ع)
محمدحسین فتحی - عضو هیئت علمی دانشگاه امام علی(ع)

ژئوپلیتیک دسترسی؛ دسترسی کشورها و قدرت ها به فضا های جغرافیایی در زمینه های مختلف ژئواستراتژیک، ژئواکونومیک، هیدروپلیتیک و ژئوکالچر و... است. ژئوپلیتیک دسترسی در بیشتر ابعاد ژئوپلیتیک مطرح بوده و برای کشورهای مختلف با توجه به شرایط جغرافیایی کشورها و نوع نظام سیاسی و نگاه آن نظام به مسائل داخلی و بین المللی و منافع شکل گرفته از آن، دارای اولویت ها و ابعاد متفاوتی است. این امر همچنین به میزان تاثیرگذاری هر یک از ابعاد و لایه ها بر بقاء ملی کشورها بستگی دارد. اما به صورت کلی با توجه به اینکه در نگاه شکل گرفته بیشتر کشورها مسائل نظامی-راهبردی ارتباط بیشتری با مقوله بقاء ملی دارد، مسائل ژئواستراتژیک از اولویت بالاتری نسبت به سایر ابعاد ژئوپلیتیک دسترسی برخوردارند. از منظر نظریه های روابط بین الملل نیز لایه های ژئوپلیتیک دسترسی با توجه به مباحث و موضوعات محوری این نظریه ها، اولویت بندی متفاوتی دارند. در این پژوهش، که در میز هندسه قدرت و نظم نوین جهانی اندیشکده محیط پیرامونی در تاریخ 1396/7/18 ارائه و مورد بحث قرار گرفته است، پس از تشریح چیستی و سیر تحول ژئوپلیتیک دسترسی و بیان نظریه های مرتبط با آن، جایگاه ژئوپلیتیک دسترسی در تحولات نظم جهانی و منطقه ای بررسی گردیده و ارتباط آن با منافع و امنیت ملی ج.ا.ایران مورد تحلیل قرار گرفته است.

ژئوپلیتیک دسترسی، ژئواستراتژی، ژئواکونومی، تحولات نظم، ج.ا.ایران