مسعود مقدس - کارشناس ارشد امور دفاعی، معاون طرح و برنامه و بودجه و امور مجلس آجا
علیرضا خلعتبری - کارشناس ارشد امور دفاعی، رییس اداره پژوهش های راهبردی آجا
رضا جهان فر - دانشجوی دکترای جامعه شناسی دانشگاه علوم و تحقیقات تهران
فهیمه کرمی - پژوهشگر و نویسنده جنگ ایران و عراق

در طول جنگ هشت ساله عراق علیه ایران تعداد 16 استان و جمعیتی برابر 26 میلیون نفر از ایرانیان در معرض بمباران عراق بودند. ضمن اینکه از آغاز تا پایان جنگ شهرها بالغ بر 127 شهر (علاوه بر جزایر جنوبی کشور) مورد تهاجم قرار گرفتند. در بین این شهرها آبادان با بیش از یک هزار و هفده بار، بیش از همه مورد تهاجم واقع شد که در واقع این تعداد معادل 21/3 درصد از کل مجموع حملات به کلیه شهرهای کشور است. شهر اهواز با 316 بار حمله و 6/6 درصد از کل حملات به شهرها در درجه دوم قرار گرفته و سپس دزفول 241 تهاجم یا 5/1 درصد از کل حملات را تحمل کرده است. این شهرها در استان خوزستان واقع شده اند. در واقع تاثیرگزاری بمباران ها بر استان خوزستان و مردم آن و وقوع مهاجرت از این استان در سال های جنگ تحمیلی قابلیت بررسی بیشتر و تحقیق گسترده تر را دارد. لذا این مقاله با بررسی جنگ ایران و عراق و آسیب های وارده بر مردم و همچنین صدمات وارده به زیرساخت ها، به بررسی پیامدهای اقتصادی- اجتماعی جنگ تحمیلی عراق بر روند مهاجرت در استان خوزستان پرداخته است.روش تحقیق در این مقاله توصیفی و تحلیلی و نوع تحقیق نیز کاربردی است. ابزار گردآوری اطلاعات این تحقیق علاوه بر اسناد و مدارک مکتوب، مصاحبه و پرسشنامه است. البته اسناد و مدارک موجود در مراکز اسناد و مدارک کشور و همچنین کتب و مقالات مرتبط مورد مطالعه قرار گرفت تا با بهره گیری از آنها به تبیین رویدادها پرداخته شود. متغیرهای مستقل و وابسته در این تحقیق عبارتند از: (متغیر مستقل: جنگ تحمیلی عراق) و (متغیر وابسته: مهاجرت) محققین در این مقاله به دنبال این بود که مشخص کند پیامدهای اقتصادی- اجتماعی جنگ تحمیلی عراق بر روند مهاجرت از استان خوزستان چه بود در این تحقیق 6 فرضیه در نظر گرفته شد. یکایک فرضیات بر اساس نتایج به دست آمده از پاسخ پرسشنامه ها مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و در نهایت مشخص شد که خرابی های جنگ و تخریب ساختمان ها بیشترین تاثیر را مهاجرت از استان خوزستان در سال های جنگ تحمیلی داشت. در واقع 56.3 درصد تغییرات در میزان مهاجرت قابل استناد به خرابی های جنگ و تخریب ساختمان ها و کارخانجات و پالایشگاه ها و مراکز صنعتی و اقتصادی بود. در پایان مقاله، نویسندگان مقاله، پس از تجزیه و تحلیل، پیشنهاداتی را نیز ارائه نمودند.

پیامد، جنگ تحمیلی عراق، مهاجرت، خوزستان