مهدی مدیری - عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی مالک اشتر
علیرضا عباسی سمنانی - مدرس دانشگاه و پژوهشگر جغرافیای سیاسی
مسلم نامدارزاده - دانشجوی دکتر ی جغرافیای سیاسی

از دید جغرافیای سیاسی یک واحد سیاسی(کشور) از نظر ویژگی های بافت ملی می تواند تک قومی و یا چند قومی با گروه های مختلف جمعیتی باشد امروزه بیشتر واحدهای سیاسی داری بافت ملی متنوع هستند. وجود تنوع امری مطلوب و موجب تحرک و پویایی و بالندگی فرهنگی است اما در صورت عدم مدیریت فضایی- سیاسی صحیح می تواند برای امنیت ملی تهدیدی جدی باشد. ج.ا.ایران از منظر الگوی ترکیبی ملت کشوری متنوع و چند قومی، و از دید موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک از وضعیت خاصی برخوردار است. این عوامل موجب شده مساله همبستگی و همگرایی ملی میان اقوام، مذاهب و خرده فرهنگ های آن از اهمیت ویژه برخوردار باشد. اهمیت مسئله بدین جهت است که در حال حاضر به استناد آمارهای مختلف، حدود 30 درصد از جمعیت ایران را اقوام غیر فارس تشکیل می دهند که تهدیدات امنیتی این موضوع می تواند امنیت ملی و روابط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را متاثر کند.همگرایی ملی در ایران به عنوان کشوری کثیرالقوم، در معرض تهدیدات گوناگونی قراردارد. و از گذشته های دور، تا حال حاضر وحدت ملی همواره به عنوان یک هدف استراتژیک مورد توجه حکومت های ایران بوده و همچنان اولویت خود را حفظ کرده است. بر این پایه برای سیاستگذاران کشور ضروری است تا درک درستی از عوامل همگرایی و واگرایی قومی ج.ا.ا داشته و با ارائه راهکارهایی مناسب عوامل همگرایی قومی را تقویت و عوامل واگرایی قومی را کمرنک و گامی اساسی در جهت تحکیم همبستگی ملی بردارند.مقاله حاضر با رویکرد توصیفی – تحلیلی و با هدف شناخت مهم ترین عوامل همگرایی و واگرایی قومی ج.ا.ا در صدد پاسخ به سوالات زیر است:1- مهمترین عوامل واگرایی قومی ج.ا.ا کدامند 2- مهم ترین عوامل همگرایی قومی ج.ا.ا کدامند

اقوام ایرانی، امنیت ملی، همگرایی، واگرایی