رسول افسری - دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران
مصطفی بهزادفر - استاد گروه شهرسازی،دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران
رضا خیرالدین - دانشیار گروه شهرسازی،دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران

هیچ عنصری برای پیشرفت، توسعه و شکوفایی استعدادهای یک جامعه مهمتر از عنصر امنیت و تامین آرامش در جامعه نبوده و توسعه اجتماعی، خلاقیت بدون امنیت مکان ناممکن خواهد بود. همچنین یکی از مولفه های اصلی در سرزندگی فضاهای شهری افزایش مولفه امنیت در آن است. بررسی مفهوم و شاخص های تبیین احساس امنیت به عنوان یک ابزار مفید برای سیاست های عمومی و تصمیم گیری در امور شهری به ویژه مناطق اسکان غیر رسمی یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. این در حالی است که با وجود مطالعات متعدد در حوزه امنیت؛ در زمینه احساس امنیت و شناسایی شاخص های تبیین کننده آن، پاسخ روشن برای این پرسش که چگونه میزان احساس امنیت در شهرها به طور عام و در مناطق اسکان غیر رسمی به طور اخص، قابل اندازه گیری است یافت نشد. و همچنان نیاز به یک چارچوب مشخصی از شاخص ها برای تحلیل احساس امنیت در مناطق حاشیه نشین وجود دارد. این پژوهش برای پاسخ به این سوال که کدام تعریف، و نظام شاخص سازی برای تبیین احساس امنیت در مناطق اسکان غیر رسمی مناسب است، از روش توصیفی– تحلیلی استفاده می کند. ابزار تحقیق نیز بدین شرح بوده است که، ابتدا منابع کتابخانه ای و اینترنتی نظیر پایگاه های ساینس دایرکت، پروکوئست، سینال، اسکوپوس، گوگل اسکولار، مگیران،ایرانداک و پایگاه علمی جهاد دانشگاهیSID، مجلات تخصصی مرتبط با حوزه امنیت و اسکان غیر رسمی و طرح های پژوهشی انجام شده توسط سازمان های مرتبط مورد جستجو و مطالعه قرار گرفته، سپس با تحلیل مطالعات انجام شده و تدقیق و تبیین آنها شاخص های اصلی احصاء می گردد. بر اساس یافته های تحقیق، سنجش احساس امنیت در سکونتگاه های غیر رسمی شامل شاخص های احساس امنیت جانی، امنیت مالی، امنیت قضایی، امنیت محیطی، امنیت ناموسی، امنیت فرهنگی- سیاسی و امنیت بر اساس منظر شهری می باشد که، بر اساس مولفه ها و ابعاد کاربردی در سکونتگاه های غیر رسمی احصاء گردید. همچنین یافته این پژوهش، سنجش احساس امنیت در مناطق اسکان غیر رسمی را با ارائه تعریف عملیاتی شاخص ها میسر می سازد.

امنیت، احساس امنیت، سکونتگاه های غیر رسمی، شاخص های کلیدی