ارزیابی توان اکولوژیک ناحیه ای با تلفیق ارزیابی های چند معیاره و تحلیل خوشه بندی خاکستری در GIS

سرزمین یک منبع محدود و آسیب پذیر است اما اگر از توانمندی های آن به درستی استفاده شود ابدی و قابل تجدیداست. برنامه ریزی برای استفاده بهینه از اراضی موجب میشود تا ضمن بهرهوری، هر زمینی برای استفاده آیندگان نیزمورد محافظت قرار گیرد. این برنامه ریزی بایستی بر پایه شناخت کامل محیط طبیعی و همین طور انواع استفاده هایمورد نظر استوار باشد. ارزیابی توان گامی موثر در جهت به دست آوردن برنامه ای برای توسعه پایدار محسوب می شود وبه عنوان پایه و اساس آمایش سرزمین و یا طرح ریزی محیط زیستی برای کشورهایی که در صدد دست یابی به توسعهپایدار همراه با حفظ منافع نسلهای آتی هستند، میباشد. در این پژوهش مناطق روستایی شهرستان قوچان که دارایموقعیت کشاورزی بسیار مشهور بوده، مورد مطالعه قرار گرفته است. کشاورزی در این منطقه همواره بر اساس تجربهکشاورزان و آزمایش و خطا انجام میشده و تقریبا استعداد و توان واقعی منطقه مورد بررسی جدی قرار نگرفته است.بدین منظور از مدل آنالیز خوشه بندی خاکستری در سامانه اطلاعات جغرافیایی جهت ارزیابی توان اکولوژیک با تمرکز برتناسب کشاورزی استفاده شد. نتایج به دست آمده از خروجی مدل نشان داد که مساحت 7 / 1939 کیلومتر مربع از ارضیشهرستان برای فعالیتهای کشاورزی دارای توان اکولوژیکی بسیار بالا، مساحت 62 / 930 کیلومتر مربع از این اراضیدارای توان بالا، 97 / 481 کیلومتر مربع از اراضی نیز دارای توان متوسط هستند و همچنین 4 / 1964 کیلومتر مربع ازاراضی شهرستان دارای توان ضعیف هستند. همچنین برای ارزیابی مدل پیشنهادی از ویژگی ذاتی انسان در انتخاببهترین مکان برای سکونت به ویژه از لحاظ حاصلخیزی زمین برای کشاورزی استفاده شد. از این رو با قرار دادن نقاطروستایی موجود بر روی کلاس های حاصل از مدل پیشنهادی نتایج این مدل مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس نتایجبدست آمده 99 روستا در منطقه مورد مطالعه در طبقه 1 قرار گرفته است که این میزان بیش از 50 درصد از کلروستاهای منطقه مورد مطالعه می باشد. همچنین سهم هر کدام از طبقات 2، 3 و 4 به ترتیب 20 (10/81 درصد)، 17(9/19 درصد) و 49 (26/49 درصد) روستا از کل روستاهای منطقه مورد مطالعه میباشد. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که مدل خوشه بندی خاکستری با کمک گرفتن از توابع آنالیز GIS دارای دقت و سرعت قابل قبولی در زمینه بررسی توان اکولوژیک سرزمین و تصمیم گیری در مورد مدیریت منابع دارد.

Keywords:

توان اکولوژیک , آنالیز خوشه بندی خاکستری (GCA) , سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) , قوچان