غلامرضا محمدی - دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
حسن اسدالهی - دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.

آسیای مرکزی یکی ازقلمروهای مهم ژئوپلیتیکی پیرامونی جمهوری اسلامی ایران است که بعد ازفروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در روی نقشه سیاسی جهان ظاهر شدند. وجود ذخایر نفت و گاز، بازار مصرف، و.. زمینه را برای حضور قدرت های منطقه ای، فرا منطقه ای و بین المللی فراهم نمود. ایالات متحده آمریکا، روسیه، چین، اتحادیه اروپا، اسرائیل غاصب، ژاپن؛ هند، عربستان، ترکیه از عمده ترین کشور های هستند که در این منطقه با اهداف ژئوپلیتیکی وژئواکونومیکی رقابت میکنند. حضور این کشور ها در منطقه ازجمله ایالات متحده آمریکا واسرائیل غاصب، امنیت ومنافع ملی، جمهوری اسلامی ایران را تهدید و مانع ازهمگرایی بین کشور های منطقه شده است. جمهوری اسلامی ایران میتواند با تکیه بر اشتراکات تاریخی و فرهنگی و دینی و تقویت ظرفیت های اقتصادی زمینه شکل گیری جامعه منطقه ای را فراهم کند. هدف این مقاله تبیین فرصت ها و چالش های فرا روی جمهوری اسلامی ایران در منطقه اسیای مرکزی و ارائه راهبرد هایی برای تقویت همگرایی است. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. نتایج بدست آمده نشان میدهد که اشتراکات و پیوند های تاریخی، فرهنگی، دینی، آزاد سازی توانمند های اقتصادی، تقویت سازمان های اقتصادی اکو، شانگهای، تراسیکا، کریدور شمال- جنوب، اتحادیه اوراسیا، ژئوپلیتیک ورزش و گردشگری از فرصت های ژئوپلتیکی برای تقویت همگرایی است. همچنین حضورنیرو های نظامی آمریکا و ناتو، رقابت قدرتهای بزرگ، هیدروپلیتیک و اختلافات قومی و زبانی، تعیین رژیم حقوقی دریای خزر، انتقال داعش، قاچاق مواد مخدر ت قومی و... از چالش های فرا روی جمهوری اسلامی ایران در منطقه اند. به نظر میرسد جمهوری اسلامی ایران با تعامل و تعادل در دیپلماسی سیاسی، تدوین خط مشی ها و کد های ژئوپلیتیکی، تدوین برنامه های پایدار، همسو سازی برنامه های اقتصادی، فرهنگی، دفاعی – امنیتی میتواند بستر های لازم را برای ایجاد همگرایی، افزایش منافع ملی وامنیت پایدار در منطقه اسیای مرکزی فراهم کند.

فرصت، چالش، ژئوپلیتیک، ژئواکونومیک، همگرایی، آسیای مرکزی