امیرحمزه سالارزایی - دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان

قاعده لاضرر از قواعد مهم و پرکاربرد استنباط احکام است. آخوند، نیز مانند دیگر اصولیان در کفایه، درباره این قاعده بحث کرده است. در این پژوهش، مختار صاحب کفایه، در معنای مراد از قاعده مشهور لاضرر با تاکید بر تصرف معنوی حدیث، مورد نقد قرار گرفته است. نگارنده معتقد است که دیدگاه ایشان در تبیین قاعده لاضرر با قواعد ادبی، اصول لفظی و اثر فقهی مترتب بر آن، قابل مناقشه و با قول اهل لغت، عالمان صرف و بلاغت، اصول لفظی و نیز آرای مفسران ناسازگار است. نتیجه این­که، قاعده لاضرر ، در عین ایجاز بلاغی، حکایت از فن مترقی قانون ­نویسی داشته و دو فقره آن (لاضرر و لاضرار) برخلاف نظر آخوند، دارای دو معنای متفاوت و دو اثر فقهی تحت عنوان حکم وضعی و تکلیفی می­ باشد.

قاعده لاضرر, مجاز, آخوند خراسانی, حکم وضعی, حکم تکلیفی