مزایا و چالش های پیاده سازی ارگونومی مشارکتی در محیط های کار: مطالعه مروری

مقدمه: ارگونومی مشارکتی به معنای مشارکت دادن فعال کارگران در توسعه و اجرای تغییرات در محیط کار با هدف بهبود بهره وری و کاهش خطرات ایمنی و بهداشتی می باشد. برنامه های ارگونومی مشارکتی شامل طراحی مجدد ایستگاه کار، وظایف شغلی و ابزار با هدف کاهش اختلالات اسکلتی۔ عضلانی در جمعیت هدف است. ارگونومی مشارکتی به عنوان یک روش طراحی مجدد سیستم کار و در نتیجه یک تکنیک ماکروارگونومی محور نیز تلقی می گردد. هدف از اجرای این مطالعه، مروری بر اثربخشی برنامه های ارگونومی مشارکتی اجرا شده در صنایع گوناگون براساس شواهد موجود و مقایسه درس آموخته های حاصل از اجرای این برنامه ها با یکدیگر می باشد. روش کار: این مطالعه مروری در سال 1396 انجام گرفت. پایگاه های اطلاعاتی Pubmed ، Web of Science ، Springer و Scopus برطبق سوال پژوهش تعیین شده در بازه زمانی 2018-1990 مورد جستجو قرار گرفتند. استراتژی سرچ تعیین شده در تمام پایگاه های اطلاعاتی نامبرده یکسان بود. در ابتدا 251 مقاله وارد مطالعه شدند که نهایتا بعد از مراحل غربالگری و انتخاب، 24 مطالعه منتخب مورد آنالیز توصیفی و تحلیلی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج نشان داد که 67٪ از پژوهش ها ارتباط معناداری را بین اجرای برنامه ارگونومی مشارکتی و کاهش ریسک فاکتورهای ارگونومیکی (پوسچر نامناسب؛ تکرار، اعمال نیروی زیاد در محیط کار نشان داده اند. گرچه در 22٪ از مطالعات نیز بین تغییرات انجام شده در قالب اجرای برنامه ارگونومی مشارکتی در محیط کار و پیامدهای سلامتی ارتباط معناداری مشاهده نشده است. در 11٪ از پژوهش ها نیز فشار تولید به عنوان مانع در برابر اجرای مداخلات ارگونومی مشارکتی ذکر شده و عدم تعهد مدیریت به اجرای برنامه در این گونه مواقع منجر به شکست برنامه در دستیابی به اهداف خود شده است. انعطاف پذیری برنامه ارگونومی مشارکتی با توجه به وسعت و فرهنگ کاری رایج در محیط کار و تاب آوری سازمان در مقابل تغییرات انجام شده از نقاط قوت لازم در حصول به پیامدهای سلامتی و کاهش اختلالات اسکلتی- عضلانی در گروه های هدف ناشی از اجرای این برنامه ها می باشند. نتیجه گیری: اجرای موفق برنامه ارگونومی مشارکتی به تعهد مستمر مدیریت در همه سطوح سازمان و مشارکت خوب کارگران، متخصصین داخلی و سایر افرادی که از تغییرات انجام شده متاثر می شوند، نیاز دارد. آموزش اصول ارگونومی، کار تیمی، ابزارهای کارآمد برای آنالیز ریسک های فعالیت های شغلی، حل مساله و مستند سازی تغییرات اجرا شده در محیط کار از دیگر عوامل موثر در اثربخشی اجرای برنامه های ارگونومی مشارکتی در محیطهای کار و سازمان ها می باشد.

Keywords:

ارگونومی مشارکتی , اثربخشی , کارگران , اختلالات اسکلتی- عضلانی