علی کلاه درازی - کارشناس ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشمر
علی اکبر مدرسی مقدم - استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشمر

جنگ تحمیلی هشت ساله که بر جمهوری اسلامی ایران تحمیل شد، ضایعات فیزیکی و اقتصادی و عوارض عصبی روانی درازمدتی نیز داشته است. این عوارض بویژه برای جانبازان و خانواده آنها بسیار دردناک بوده و زندگی آنها را بعد از جنگ از نظر جسمی و مهمتر از آن از نظر روانی به شدت تحت تاثیر قرار داده است (ایمانی، .(1390 خانواده جانبازان اعم از همسر و فرزندان آنها، به طور مکرر و مستمر در معرض فشارها و ضربات روانی هستند و به همین دلیل بروز اختلالات روانی و رفتاری در آنها دور از انتظار نخواهد بود. در واقع، اثرگذاری و اثرپذیری دوسویه بین شرایط جانباز و خانواده او دیده میشود. حتی گاهی میتوان برخی علایم جانبازان، مثل سردرد، دشواری تنفس و ... را در مراقبان خانوادگی وی مشاهده کرد، هر چه این علایم جدیتر باشد فشار روانی و اضطراب مراقبان نیز بیشتر است. مزمن شدن این فشارها در طول زمان، خطر جدی شدن افسردگی و علایم اضطرابی را افزایش و سلامت و بهزیستی همسران جانبازان را کاهش میدهد (هنری، .(1395پژوهش طباطبایی (1395) نشان داد که یکی از مشکلات روانشناختی همسران جانبازان، پایین بودن امید به زندگی در آنها میباشد. امید به زندگی یک شاخص آماری است که نشان میدهد متوسط طول عمر در یک جامعه چقدر است و یا به عبارت دیگر هر عضو آن چند سال میتواند توقع طول عمر داشته باشد. هرچه شاخصهای بهداشتی و همچنین درمانی بهبود یابد امید به زندگی افزایش خواهد یافت و از این رو این شاخص، یکی از شاخصهای سنجش پیشرفت و عقب ماندگی کشورهاست .(Snyder & Lopez, 2012) از طرفی ناامیدی یعنی دلمردگی ناشی از افسردگی که میتواند خود را در قالب از دست دادن امید به آینده نشان دهد. در این شرایط فرد احساس میکند نامطبوع خواهد بود و در موارد شدید احساس میکند آینده برایش وجود ندارد (حسینی، .(1391 طبق مفهومسازی اسنایدر (2009)، امید یک ساختار شناختی انگیزشی است که از تعامل کارگزار موفق (تصمیم هدفمدار) و گذرگاه ها (قدرت برنامهریزی راه های گوناگون برای رسیدن به هدف خویش) به وجود می آید. قسمت اول این تعریف این باور شخص را میرساند، که میتواندحرکت در طول مسیرهای محتمل برای رسیدن به اهداف خویش را شروع و تحمل کند. در مواقعی این بعد از امیدواری باور من میتوانم این کار را انجام دهم را میرساند. این بعد جزء انگیزشی تئوری اسنایدر است که انرژی روانی برای شروع و تداوم استفاده از جزء دوم یعنی گذرگاه ها رافراهم می آورد. افلک و تنن 1 ( 1996 ؛ به نقل از امیرغلامی و حیدری، 1393 ( اعتقاد دارند که امید دربهبود یک اختلال به واسطه ایجاد افکار مثبت پیرامون زندگی و گرایش بیشتر به شناسایی جنبه های مثبت موقعیت های تروماتیک، نقش به سزایی دارد