الهه شکراللهی - دانشجوی کارشناسی ارشد بیوشیمی، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه حکیم سبزواری
میترا خیرآبادی - استادیار بیوفیزیک، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه حکیم سبزواری
سحر آقاکلان - دانشجوی کارشناسی ارشد بیوشیمی، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه حکیم سبزواری
ملیحه خیرآبادی - پژوهشگر پسا دکتری, گروه بیوتکنولوژی, دانشگاه صنعتی شریف

ویروس های HTLV-1 و HIV هر دو انکوویروس از خانواده رتروویرویده هستند. آنزیم پروتئاز جز آنزیم های مهم در هر دو ویروس است. این آنزیم از خانواده آسپارتیک اسید پروتئاز است و در فعالیت های مهم از جمله چرخه همانندسازی و بلوغ ویروس ها نقش دارد. نقش های مهم آنزیم پروتئاز در ویروس های HTLV-1 و HIV باعث تمرکز بر بررسی و شناخت مهارکننده های این آنزیم شده است تا بدین طریق از تکثیر و آلوده شدن سلول های دیگر توسط این ویروس ها جلوگیری شود. تاکنون ترکیبات بسیاری برای مهار فعالیت آنزیم پروتئاز هر دو ویروس به ویژه ویروس HIV سنتز و شناسایی شده اند. متابولیت های قارچی کوچک مولکول همیشه به عنوان منابع خوبی برای کشف داروهای جدید بوده اند. اثر مهار کنندگی گروهی از این متابولیت های قارچی طی مطالعات تجربی بر آنزیم پروتئاز HIV بررسی شده است. تحقیقات بدست آمده از همردیف سازی توالی اولیه آمینواسیدی نشان داده است، آنزیم پروتئاز HTLV-1 با آنزیم پروتئاز HIV تشابه دارند. با توجه به شباهت آنزیم پروتئاز HTLV-1 و HIV در این تحقیق اثر مهاری دو متابولیت قارچی، دهیدروکسی سیتوکالازین H و سیتوکالازین A که طی مطالعات تجربی به عنوان مهار کننده آنزیم پروتئاز HIV شناخته شده هستند با استفاده از ابزارهای محاسباتی و روش داکینگ مولکولی بر روی آنزیم پروتئاز HTLV-1 بررسی شدند. نتایج داکینگ متمرکز نشان دادند، دهیدروکسی سیتوکالازین H و سیتوکالازین A، آنزیم پروتئاز HTLV-1 را به ترتیب، با ثابت مهاری 659.95 نانومولار و 208.99 نانومولار مهار کرده اند و آنزیم HIV را به ترتیب با ثابت مهاری 3740 نانومولار و 900.5 نانومولار مهار کرده اند. نتایج داکینگ کور نشان دادند، دهیدروکسی سیتوکالازین H و سیتوکالازین A، آنزیم پروتئاز HTLV-1 را به ترتیب، با ثابت مهاری 11.61 نانومولار و 14.79 نانومولار مهار کرده اند و آنزیم HIV را به ترتیب با ثابت مهاری 38.7 نانومولار و 37.2 نانومولار مهار کرده اند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که دو متابولیت قارچی، علاوه بر مهار پروتئاز HIV، به طور بالقوه قادر به مهار آنزیم پروتئاز HTLV-1 در یک زیر مجموعه جدید خارج از جایگاه فعال نیز هستند.

ویروس HTLV-1، ویروس HIV، آنزیم پروتئاز، مهارکننده، متابولیت قارچی