بررسی ساختار زبان در رمان جن نامه اثر هوشنگ گلشیری

در پژوهش حاضر ساختار زبان در جن نامه ، آخرین اثر هوشنگ گلشیری تحلیل وبررسی شد. این عنصر به مثابه ابزار انسجام بخش، شکل دهنده و در نهایت سازنده اثر داستانی به شمار می آید تا آنجا که می توان آن را پیوند دهنده ساختمان کلان روایت دانست. از این رو این نویسنده که از پیشگامان تکنیک گرا و زبان محور ادبیات داستانی ایران است، تا حد زیادی توانسته از ظرفیت های زبانی در آثارش سود جوید؛ اگر چه در این راه با فراز ونشیب هایی نیز همراه بوده است. جن نامه به عنوان داستان انسان آونگان میان سنت وتجدد و درگیر در مدار تاریخ از ویژگی های زبانی در ارتباط با ساختمان کلی اثر بی بهره نبوده است.از این رو برای تبیین ساختار زبانی جن نامه با تقسیم بندی آن به دو سطح رو ساخت و ژرف ساخت شامل هنجار گریزی، زبان شاعرانه، زبان ودر ونمایه و زبان و شخصیت ها جایگاه و کارکرد های آن بررسی شد. بنابراین زبان که به مثابه مهمترین مولفه این نویسنده زبان محور در داستان هایش نمود مییابد، در اثر مورد بحث نیز جایگاه قابل توجه ای را به خود اختصاص داده است . علاوه بر بهرهگیری از الگوی زبان کهن که به نوعی نشان از نگاه نوستالژیک اوست؛ استفاده از ظرفیت های زبان شعری و غزل شاعرانه نیز به زبان داستان تشخص خاص بخشیده و از مرز خودکار دور ساخته است. البته جایگاه زبان رئالیستی در بیان جزئیات در کنار زبان استعاری و متناسب با توصیف زبانی شخصیت ها در هر بخش و همچنین هماهنگی محتوا و درونمایه را نیز نباید از نظر دور داشت. در بحث زبان و درونمایه نیز عدم توجه به تناسب زبان و ریتم داستان در کنار ظرفیت صوری زبان در جهت هماهنگی با درونمایه از ویژگی های متضاد این اثر داستانی است.

Keywords:

هوشنگ گلشیری , جن نامه , داستان , داستان نویسی معاصر.