زهرا قره باغی - گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
علی صالحی - گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
مهرداد قدس خواه - گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

از جمله عوامل بیماریزا (پاتوژن ها) نماتدها هستند که خود نوعی آفت برای گیاهان تلقی می شوند. نماتدها جانورانی هستند از شاخه کرم های لوله ای که فرم بدن آنها باریک و منحنی است. نماتدها را می توان بزرگ ترین گروه جانوران بعد از حشرات به حساب آورد. بیشتر آنها آبزی هستند و در آب شور و شیرین دریاها، اقیانوس ها، چشمه ها، باتلاق ها و خاک زندگی می کنند و از باکتری ها، قارچ ها و سایر نماتدها تغذیه می کنند. بعضی شکارچی و عده ای انگل گیاهان و جانوران هستند. میزان جمعیت آن ها در 100 سانتی متر از خاک های زراعی و باغی حدود 4000 تا 5000 عدد از انواع مختلف برآورد شده است. تاکنون بیش از 2500 گونه نماتد و در ایران حدود 166 گونه به عنوان پارازیت در گیاهان شناسایی شده اند. از بین نماتدهای انگل جانوری برخی با حشرات در ارتباط هستند که نوع این ارتباط در گروه های مختلف متفاوت است. میزان جمعیت و انواع آنها در خاک به فاکتورهای خاک و شرایط محیطی مثل درجه حرارت و رطوبت بستگی دارد. نماتدهای مفیدی که موجب ایجاد بیماری در حشره می شوند، اصطلاحا بیمارگر حشرات نام دارند که توانایی کشتن حشرات را دارند. ثابت شده نماتدهای بیمارگر در حشرات متعلق به راسته Rhabditida می باشند و از جنس های Heterorhabditis و Steinernema که موثرترین عوامل مهار زیستی حشرات هستند. لاروهای ایننماتدها یقادرند در خاک زندگی کرده حشره میزبان را بیابند و به درون بدن آن نفوذ کنند. این نماتدها از قرن 17 شناخته شده اند. اما در دهه 1930 به بعد برای کنترل آفات در برنامه های مبارزه بیولوژیکی مورد توجه و استفاده قرار گرفتند. در این تحقیق به بررسی نماتدهای بیمارگر حشرات پرداخته شد.

نماتد، پارازیت، حشرات، مبارزه بیولوژیک