زهرا فرید - عضو هیئت علمی گروه عربی دانشگاه الزهرا (س)
ریحانه ملازاده - عضو هیئت علمی گروه عربی دانشگاه الزهرا (س)

از اواسط قرن نوزده تا اوایل قرن بیست میلادی مصادف است با دوره انقلابمشروطه در ایران و انقلاب عرابی باشا در مصر و اشغال آن توسط انگلیس وجنگ جهانی اول. در این دوره باز شدن درهای فرهنگ غربی به ایران وکشورهای عربی علی الخصوص مصر باعث شد وضع زنان در این جوامع موردتوجه و اعتراض روشنفکران این کشورها قرار گیرد. یکی از مسائلی که بهخاطر تعارض فرهنگ اسلامی در این کشورها با فرهنگ غرب پدید آمد مسالهحجاب زنان بود. اسلام حجاب را باعث حمایت زنان در برابر مردان میدانستو فرهنگ غربی حجاب را دلیل دور شدن زنان از صحنه های اجتماعی و علمیتلقی میکرد. تعارض و دوگانگی میان قشر تحصیلکرده آن زمان که متاثر ازفرهنگ غرب بودند و جامعه مسلمان و سنتی باعث ایجاد اختلاف میان دوگروه شد که طبعا در این تعارضات شاعران و نویسندگان در صف اول قرارداشتند. این مقاله برآن است با روش توصیفی- تحلیلی از نگاه زنان شاعر این دوره چون ژاله قائم مقامی و پروین اعتصامی از ایران، و عائشه تیموریه و باحثه البادیه از مصر، به مقوله حجاب و عفتزنان بپردازد. نتایج نشان میدهد گرچه همه این شاعران به آزادی زنان ولزوم تعلیم و تربیت آنان برای حضور در جامعه و تصدی امور اعتقادداشتند، اما حفظ عفت و حیا را شرطی لازم و ضروری برای این حضور می دانستند.

زن، اسلام، حجاب و عفاف، شعر معاصر فارسی و عربی