هدیه حسنوند - کارشناسی ارشد الهیات، گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه پیام نور قم
رضا علی کرمی - استاد دانشگاه پیام نور قم

یکی از مباحثی که در فقه اسلام شیعی و قوانین و حقوق داخلی مورد بحث قرار گرفته، رشوه است که به مرور زمان باشکل گیری حکومت ها و گستردگی نظام های اداری مصادیق آن گسترش یافت و مفاهیم راشی، مرتشی، رائش و مالالرشوهدر متون فقهی و حقوقی جای خود را باز کردند. این پدیده فسادآور موجب شد که افراد برای انجام امور اداری یا قضایی وهر نوع کار دیگر با پرداخت مالی که به آن رشوه گفته می شود بتوانند به هدف خویش نائل گردند. هدف اصلی این مقاله، بهشیوه توصیفی- تحلیلی، بررسی پدیده رشوه با توجه به مصادیق نوظهور آن از منظر فقهی براساس نظر فقهای معاصر (از آغاز قاجاریه تا کنون) و با اعتنا به نظر فقهای متقدم، و نیز از منظر قوانین موضوعه داخلی است. از این رو ضمن تبیینماهیت رشوه، عوامل مصادیق نوظهور آن مورد بحث قرار گرفته است. یافته این پژوهش نشان داده است که فقهای معاصرنیز نظیر فقهای متقدم به حرمت رشوه نظر دادهاند و ضمن گناه دانستن فعل دهنده رشوه و گیرنده رشوه، اجتناب از آن رالازم دانسته اند. قانونگذار مواد حقوقی نیز بر همین مبنا، رشوه را جرم دانسته و قوانینی برای بازدارندگی از ارتکاب به آنوضع نموده است.

رشوه، فقهای معاصر، مصادیق نوظهور