رضا احمدیان - استادیار دانشگاه آزاد زنجان
فرهاد خداکرمی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان

سوانح طبیعی که جزیی از فرایند زندگی بشر به شمار می رود و هر روزه بر تعداد و تنوع آنها افزوده می شود، به عنوان چالشی اساسی در جهت نیل به توسعه پایدار جوامع انسانی مطرح می باشند. از اینرو در حال حاضر دیدگاه غالب از تمرکز بر روی صرفا کاهش آسیب پذیری به افزایش تاب آوری در مقابل سوانح تغییر پیدا کرده است. مقاله حاضر که در صدد بررسی برنامه ریزی در جهت تاب آوری مطلوب شهری در مقابل مخاطرات محیطی( بررسی سیل در شهر قیدار ) است پس از بسط فضای مفهومی موضوع تحقیق، موضوع تاب آوری مطلوب شهری را موردبررسی قرار خواهد داد. در این پژوهش روش تحقیق توصیفی- تحلیلی میباشد. بدین منظور در وهله اول با استفاده از شاخصها و معیارهای مربوطه و با بهره گیری از مدل تحلیل شبکه ای (ANP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) چگونگی آسیب پذیری کلی شهر قیدار مورد بررسی قرار گرفته است. در مرحله دوم آسیب پذیری شهر با استفاده از تکنیکهای تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، TOPSIS، VIKOR، به تفکیک محلات مشخص گردید. در نهایت به تحلیل فضایی و مکانیابی مراکز امدادی از جمله بیمارستانها و ایستگاه های آتش نشانی و پایگاه های اسکان موقت با استفاده از مدلهای میانگین نزدیکترین همسایه Nearest Neighbor) )، تحلیل شبکه (Network Analysis Model)،ANP و منطق فازی (FUZZY) پرداخته شد. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر آن است که 27 درصد مساحت شهر دارای آسیب پذیری زیاد و خیلی زیاد، 56 درصد آسیبپذیری متوسط و 17 درصد آسیبپذیری کم میباشد. نتیجه مطالعه حاضر نشان میدهد که بین تاب آوری موجود در محلات و سطح تاب آوری آنها درابعاد اجتماعی، اقتصادی، نهادی و کالبدی- محیطی رابطه معناداری وجود دارد و با تغییر هریک از آنها، میزان تاب آوری خانوارها نیز تغییر مییابد.

تاب آوری ، سیل ، آسیب پذیری ، برنامه ریزی شهری