فخری دهقان منشادی - کارشناس ارشد گروه تاریخ ایران اسلامی، دانشکده علوم اجتماعی، واحد یزد، دانشگاه یزد، ایران

وقف را می توان عمومی ترین پدیده تعاون، همکاری و مشارکت بشری دانست که از قدیمی ترین دوره های تاریخی در جوامع مختلف و میان اقشار گوناگون مردم وجود داشته و پس از اسلام با تاثیر پذیری از جهان بینی اسلامی به صورت استوار و جهت دار در میان مسلمانان مطرح و مورد استقبال زنان و مردان مسلمان قرار گرفته است. یکی از زمینه هایی که نقش زنان هرچند کم ولی پررنگ بوده عرصه وقف به عنوان یک نهاد اجتماعی و فرهنگی است. جالب توجه این که زنان مسلمان در اجرای این سن6ت حسنه، پا به پای مردان مسلمان جهت وقف اموال و دارایی های خود برای رضای خداوند و بهره مندی اقشار مختلف مردم به ویژه قشر محروم جامعه، تلاش نموده و آثار موقوفه قابل توجهی از خود به یادگار گذاشته اند.در پژوهش حاضر سعی بر آن است تا با بررسی و مطالعه وقف نامه های مرتبط با زنان شهر مهریز در دوره قاجار، به موضوعاتی چون موقعیت جغرافیایی و جایگاه مکانی موقوفات، ابعاد موقوفات، وضعیت وقف در این دوره، همچنین تاثیر موقوفات بانوان بر حیات اجتماعی، مذهبی و اقتصادی شهر مهریز، انگیزه و اهداف بانوان واقف و اقدامات فرهنگی و اجتماعی صورت گرفته در خصوص موضوع، پرداخته شود. نتایج حاصل از پژوهش مورد نظر این است که وقف در میان طبقات مختلف بانوان این شهر رواج داشته که هدف بسیاری از آنها ارضای روحیه دینی و کمک به دیگران است و عزاداری خامس آل عبا، امام حسین علیه السلام نیز مهمترین کاربرد وقف می باشد. زنان واقف در شهر مهریز در دوره یاد شده، یا از اموال شخصی خویش و یا اموال ارثی همسرشان در راهی که نیت کرده بودند وقف می کردند.

زنان واقف، موقوفات، دوره قاجار، مهریز