صدیقه رمضانخانی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی و پژوهشگر فرهنگ عامه یزد

محور مردم شناسی برمبنای شناخت شیوه زیستی مردم هرجامعه استوار شده است. در این مسیر انسان شناس برای این که بداند یک جامعه چگونه زیسته، چه خلاقیت ها و ابداعاتی داشته و بر چه آیین و مرامی پایبند بوده است و در نهایت چه سهمی در ارتقای فرهنگ و تمدن بشری ایفا کرده است، راهی جز مطالعه و بررسی آثار و نمودهای فرهنگی جامعه خود ندارد. یکی از وجوه فرهنگی ما ایرانیان، معماری سنتی آن است که از زمان های دور تاریخی فراتر از یک بنا و جایگاه زیستن برای ما معنا پیدا کرده است. هنری برآمده از مکتب، آیین، سنت و اقلیم. یکی از جایگاه هایی که در سرزمین پهناور ایران در عرصه معماری، از این منظر قابل توجه است و به معماری به عنوان یک هویت نگریسته و برمبنای فلسفه انسان شناختی خویش معماری خود را بنا نهاده استان یزد است. این استان به عنوان اولین سرزمین خشت خام، از دیرباز این افتخار را داشته است که باشکوه ترین و بی نظیرترین آثار و بناهای تاریخی را بیافریند . اما شاید بتوان گفت آنچه این معماری را هنرمندانه، خلاقانه، بی نظیر و پایدار ساخته است، تنها شکل بناها و آثار ملموس آن نیست؛ بلکه در ورای آن همه جاذبه های خیره کننده ظاهری بناهایش، در نهاد خود میراثی را جای داده است که ما به عنوان میراث معنوی از آن یاد می کنیم. این مقاله با نگاهی گذرا به ویژگی های معنوی خانه های سنتی یزد، درصدد برآمده تا خواننده را به درک بیشتر این آثار ناملموس وادارد و این که چگونه این ویژگی ها توانسته اند با ظاهر خود، به بنا زیبایی، پایندگی، روح و هویت ببخشند و به ساکنین خانه آسایش دائمی دهند. این تحقیق به بخش های مختلف خانه های سنتی در بافت قدیمی شهر یزد توجه داشته است.

یزد، معماری سنتی، کالبد فیزیکی، میراث معنوی.