اسماعیل سیلاخوری - دانشجوی دکتری تخصصی بیابانزدایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
قربان وهاب زاده - استادیار و عضو هیات علمی گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
زهرا پریسای - دانشجوی دکتری تخصصی علوم آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

فرسایش خاک، تهدیدی جدی برای حفاظت منابع خاک و آب کشور است. در این تحقیق، پهنه بندی خطر فرسایش بادی و آبی به ترتیب با مدل های IRIFR(IRIFR.E.Aو IRIFR.E.B) و MPSIACدر منطقه سبزوار انجام شد و پتانسیل رسوب دهی آنها مورد بررسی قرار گرفت. سپس، نقشه واحد های کاری تهیه شد و عوامل نه گانه موثر در فرسایش بادی و آبی در هر یک از 15 واحد کاری مورد بررسی قرار گرفت و همچنین، نقشه های خطر فرسایش آبی و بادی و نقشه فرسایش ناخالص آبی و بادی و فرسایش ناخالص کل (آبی+بادی) برای منطقه مورد نظر تهیه شد. نتایج نشان داد، اراضی کشاورزی با مساحت 9/4936 هکتار بیشترین حساسیت را نسبت به فرسایش بادی و واحد کاری اراضی مارنی با مساحت 3/596 هکتار، بیشترین حساسیت را به فرسایش آبی و تولید رسوب دارند. با توجه به نقشه وضعیت فرسایش بادی منطقه مورد بررسی، 55/80 درصد از منطقه در کلاس متوسط، 47/10 درصد در کلاس زیاد و 40/8 درصد منطقه در کلاس کم خطر فرسایش بادی قرار گرفتند. با توجه به بررسی نقشه وضعیت فرسایش آبی منطقه، 32/50 درصد از منطقه در کلاس کم و 11/49 درصد در کلاس متوسط خطر فرسایش آبی قرار گرفتند. فرسایش بادی 19/71 درصد و فرسایش آبی 81/28 درصد در کاهش حاصلخیزی اراضی منطقه موثر بوده است. نتایج حاکی از آن است که مقدار کل رسوب منطقه مورد مطالعه، 23/14412 متر مکعب در کیلومتر مربع در سال است که 47/10259 متر مکعب در کیلومتر مربع به وسیله فرسایش بادی و 76/4152 متر مکعب در کیلومتر مربع به وسیله فرسایش آبی صورت می گیرد.

شدت فرسایش بادی و آبی, مدل IRIFR.E.A, مدل IRIFR.E.B, مدل MPSIAC, منطقه سبزوار