محمد هادی ابوالحسنی - استادیار، گروه محیط زیست، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، مرکز تحقیقات پسماند و پساب، دانشگاه آزاد اسلامی، خوراسگان (اصفهان)، ایران.
نیلوفر پیرستانی - دانشجوی دکتری، گروه محیط زیست، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، مرکز تحقیقات پسماند و پساب، دانشگاه آزاد اسلامی، خوراسگان (اصفهان)، ایران.
هاجر امینی - کارشناس، گروه محیط زیست، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، مرکز تحقیقات پسماند و پساب، دانشگاه آزاد اسلامی، خوراسگان (اصفهان)، ایران.

زمینه و هدف: آلوده شدن آب به ترکیبات نفتی در ایران از بدو استخراج نفت از سده گذشته ایجاد شده است و انباشت تدریجی آنها در محیط سلامتی منابع آب کشور را تهدید می کند، بنابراین گسترش فناوری­های جدید برای حذف و پاک سازی آلودگی­های نفتی ضروری است. روش­های مختلفی برای پاک سازی آلودگی­های نفتی و مشتقات آن وجود دارد. در این پژوهش، از جاذب پسماند پشم سنگ به عنوان جاذب ارزان قیمت برای حذف آلودگی نفتی (نفت سفید) از پساب استفاده شد. مواد و روش ها: در ابتدا با استفاده از آنالیز­­ XRF و XRD ترکیب شیمیایی تعیین شد، سپس آزمایشات جذب به صورت ناپیوسته با استفاده از محلول­های آزمایشگاهی حاوی نفت انجام گرفت و شرایط بهینه جذب با تغییر فاکتورهای موثر بر جذب که شامل pH، غلظت اولیه آلوده کننده، زمان تماس و مقدار جاذب بر میزان جذب در سطوح مختلف بود، مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت استفاده از جاذب برای پساب آزمایشگاهی مورد مطالعه قرار گرفت. یافته­ ها: کارایی جاذب در زمان تعادل برای جذب نفت با استفاده از جاذب پسماند پشم سنگ در min 15 دقیقه با اختلاف معنی داری بیشتر از دیگر زمان تماس­ها بود (میزان 76/01 درصد جذب؛ 0/05> p) و کمترین مقدار آن با اختلاف معنی داری در min 3 مشاهده شد (میزان 63/82 درصد جذب؛ 0/05> p). بیشترین میزان جذب پسماند پشم سنگ در 3=pH مشاهده شد که اختلاف معنی داری با دیگر pH ها داشت (میزان 70/59 درصد جذب؛ 0/05> p) و کمترین درصد جذب با اختلافی معنی دار در 9=pH مشاهده شد (میزان 57/69 درصد جذب؛ 0/05> p). تاثیر مقادیر جاذب پسماند پشم سنگ در 0/5 و g/L 1 با یکدیگر اختلاف معنی­داری با یکدیگر نداشتند، اما با اختلاف معنی داری بیشتر از دیگر مقدار جاذب­ها بودند (به ترتیب میزان 76/80 و 75/30 درصد جذب؛ 0/05> p) و کمترین درصد جذب با اختلاف معنی داری نسبت به سایر مقادیر در g/L 0/25 مشاهده شد (میزان 67/78 درصد؛ 0/05> p). برازش هم­دماهای جذب سطحی نشان داد که جذب نفت توسط پسماند پشم سنگ با مدل لانگمویر مطابقت دارد (میزان 0/99=R2 می­باشد). نتیجه­ گیری: جاذب پسماند پشم سنگ، کارایی بالای در جذب نفت از پساب دارد و می­تواند در رفع آلودگی نفتی (نفت سفید) مورد استفاده قرار گیرد.

آلودگی نفتی, پساب ساختگی, پسماند پشم سنگ, فاکتورهای موثر بر جذب