گلنار اسدی شیرین - دانش آموخته کارشناسی ارشد محیط زیست (گرایش ارزیابی محیط زیست)، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر.
مهدی غلامعلی فرد - استادیار گروه محیط زیست (گرایش ارزیابی محیط زیست)، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس

زمینه و هدف: امروزه ارزیابی پیامدهای محیط زیستی، با توجه به مخاطرات جدی دفن نامناسب پسماندها در محیط زیست و جوامع انسانی، گزینه های گوناگونی را برای پیشبرد وضعیت مدیریتی پسماندها و کاهش پیامدهای منفی آنها ارائه می کند. هدف این پژوهش، استفاده از ماتریس ایرانی و RIAM در ارزیابی پیامدهای محیط زیستی برای کاهش پیامدهای محیط زیستی محل دفن پسماند قائم شهر و ارائه گزینه های مناسب به منظور مدیریت کارآمد پسماند برای مسئولین ذی ربط این شهر بود.   مواد و روش ها: در این مطالعه، موقعیت فعلی محل دفن پسماند شهری قائم شهر با ضوابط محیط زیستی محل های دفع پسماندهای عادی، مقایسه شدند. همچنین سه سناریوی الف) بازسازی بهداشتی محل دفن ب) بازسازی محل دفن به همراه استقرار کارخانه کمپوست ج) تغییر محل دفن فعلی و احداث یک لندفیل بهداشتی، از جنبه های فیزیکوشیمیایی، بیولوژیکی- اکولوژیکی، اقتصادی - اجتماعی و فرهنگی با دو روش ماتریس ارزیابی پیامد سریع (RIAM) و ماتریس اصلاح شده لئوپولد (ماتریس ایرانی) بررسی شدند.     یافته ها: نتایج نشان دهنده همخوان نبودن با ضوابط محیط زیستی محل های دفع پسماندهای عادی بود. همچنین نتایج RIAM و ماتریس لئوپولد در سناریوهای بازسازی بهداشتی محل دفن، بازسازی محل دفن به همراه استقرار کارخانه کمپوست، تغییر محل دفن و احداث یک لندفیل بهداشتی به ترتیب 793- و 26/2- ، 387- و 22/2- ، 69- و 76/0- به دست آمد.   نتیجه گیری: احداث مکان دفن بهداشتی (گزینه سوم) با توجه به بروز کمترین پیامدهای منفی بر اجزای گوناگون محیط زیست، به عنوان مطلوب ترین گزینه مدیریتی انتخاب شد. ضمن اینکه ادامه روند کنونی دفن حتی با اجرای طرح بهسازی نیز پیامدهای زیان بار محیط زیستی و بهداشتی به همراه دارد.

ارزیابی پیامدهای محیط زیستی, محل دفن پسماند, ماتریس Leopold, RIAM, قائمشهر