مهدی مرادزاده فرد - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
محسن روستایی - سندپژوه و فهرست نویس اسناد تاریخی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
امیر سروش - کارشناس ارشد حسابداری، دانشگاه علوم اقتصادی

آن چه امروز به عنوان سیاق می شناسیم ریشه ای کهن در تاریخ این سرزمین دارد و در دوران اسلامی با تغییر رسم الخط آن به صورتی گسترده، مورد استفاده مسلمانان قرار گرفته است. بی شک با مطالعه و بررسی تاریخچه و سرگذشت یک علم می توان به شناخت بهتری از آن دست یافت. در شرایطی که بسیاری از علوم، از چنین مزیتی برخوردارند، تاریخ حسابداری هنوز به صورت کامل به رشته تحریر درنیامده است. از اینرو بررسی خاستگاه و سیر تحول هر علمی جهت دست یابی به سرآغاز و منشا پیدایش آن از اهمیت خاصی برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاریخچه ی حسابداری دوطرفه، حسابداری سیاق را با قدمتی حد اقل 1400 ساله، به روش توصیفی تحلیلی مورد بررسی قرار داده و اطلاعات مورد نیاز را نیز به روش کتابخانه ای و اسنادی جمع آوری کرده است و در - صدد کشف این حقیقت می باشد که آیا حسابداری دوطرفه همان سیاق ایرانی در دوره اسلامی است یا اینکه اشتراکاتی با آن دارد نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد با توجه به اینکه قلمروحکومت اسلامی در اوخر سده نخست هجری تا غرب اروپا نیز گسترش یافته و نظر به اینکه سیاق به صورت گسترده ای توسط حکومت اسلامی مورد استفاده قرار می گرفته است، اگر چه نمی توان حسابداری دوطرفه را برداشتی مستقیم از سیاق دانست اما حسابداری سیاق جنبه های زیادی از حسابداری دوطرفه را در خود جای داده و سیاق یک سیستم حسابداری یک طرفه ی مطلق نیست و می توان آن را حلقه ی ارتباط میان حسابداری یک طرفه و حسابداری دوطرفه دانست.

سیاق، حسابداری نوین )دوطرفه(، حسابداری یک طرفه، دفاتر تجاری