سیدعلی ربانی موسویان - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلام شهر، رشته ی فقه و حقوق، تهران، ایران

در میان کلمات فقهاء شیعه، استنادهایی به اقوال صحابه رسول خدا(ص) مشاهده می شود اما هرگز برای این استنادها ضابطه ای تعیین نگشته، بلکه صحابه بماهوصحابه به عنوان منبعی از منابع فقه شناخته نشده است. این مقاله بر آن است تا در ضمن تبیین شرایط استناد به صحابه، صحابه را به عنوان یکی از منابع فقه معرفی نماید. اگرچه اقوال صحابه به خودی خود و از حیث صحابه بودن، حجیت موضوعی ندارد اما در صورتی که با شرایطی اقوال آنان کاشف از سنت باشد از این حیث می توان برای آنها حجیت طریقی قائل شد. آن دسته از اقوال صحابه که واجد شرایط کاشفیت و در نتیجه حجت می باشند، اقوالی هستند که در قالب های ذیل صورت گرفته باشند: سیره مسلمین، سنت تقریری، اقوال خواص صحابه، اجماع صحابه. پس ضابطه اصلی در حجیت اقوال صحابه همان ضابطه ای است که در حجیت اجماع در فقه شیعه مطرح گشته ، یعنی کاشفیت از قول معصوم. در مرتبه بعد می توان از اقوال صحابه در مواردی چون قاعده الزامیاودر باب تعارض ادله در حد مرجحی از مرجحاتمثلا0، هنگامی که قول آنان در حد شهرت رسیده باشد، بهره جست.

صحابه، قول، ضابطه، کاشفیت، حجیت.