مهرداد نفیسی - مرکز تحقیقات کشاورزی تهران - تخصص: تغذیه/ مدیریت پرورش
منصور رضائی - هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
سید عبداله حسینی - موسسه تحقیقات علوم دامی، تخصص: تغذیه طیور
محمد کاظمی فرد - گروه علوم دامی دانشگاه کشاورزی ساری

به منظور تعیین اثر منابع مختلف عناصر منگنز، روی و مس (سولفات، آلی خارجی و آلی داخلی) و سطوح (100 و 50 درصد نیاز) بر عملکرد و پاسخ ایمنی، آزمایشی با استفاده از 480 قطعه جوجه گوشتی سویه کاب 500، در قالب طرح کاملا تصادفی به روش فاکتوریل 2×3 انجام شد. وزن زنده و خوراک مصرفی به صورت هفتگی اندازه گیری و ضریب تبدیل محاسبه شد. در پایان دوره، خون گیری از جوجه ها انجام و عیار تولید پادتن علیه گلبول قرمز گوسفندی، پاسخ به ویروس بیماری نیوکاسل و شمارش تفریقی گلبول های سفید اندازه گیری شد. نتایج نشان داد نوع منبع مواد معدنی تاثیری بر عملکرد رشد جوجه گوشتی نداشت. اثر نوع مکمل معدنیمنگنز، روی و مس بر درصد ماندگاری معنی دار بود (05/0 P<) و تیمارهای نوع آلی داخلی و خارجی بیشترین ماندگاری را داشتند. نوع آلی داخلی منگنز، روی و مس سبب پاسخ بیشتری به تیتر آنتی بادی علیه گلبول قرمز گوسفند شد (05/0 P<). علاوه بر این سطح 100 درصد نیاز این عناصر سبب افزایش وزن زنده (05/0 P<)، شاخص کارایی (05/0 P<) و بهبود ضریب تبدیل (05/0 P<) شد. پرندگان تغذیه شده به مقدار 50 درصد نیاز مکمل معدنی واکنش بیشتری به عیار پادتن علیه گلبول قرمز گوسفند نشان دادند (05/0 P<). براساس نتایج این تحقیق، شکل آلی سه عنصر منگنز، روی و مس تولیدشده در ایران، می تواند به صورت همزمان احتیاجات جوجه های گوشتی به این عناصر را تامین نموده و جایگزین شکل سولفات و آلی خارجی شود. علاوه بر این، سطح 100 درصد نیاز عناصر منگنز، روی و مس، بدون در نظر گرفتن منبع، برای عملکرد رشد و سطح 50 درصد نیاز برای عملکرد بهتر سیستم ایمنی توصیه می شوند.

پاسخ ایمنی, جوجه گوشتی, شکل آلی مواد معدنی, شکل غیر آلی مواد معدنی, عملکرد